16/04/2024 17:03Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Vãn Đường
Đăng bởi Vanachi vào 24/06/2006 19:11
Nguyên tác
元和天子神武姿，
彼何人哉軒與羲。
誓將上雪列聖恥，
坐法宮中朝四夷。
淮西有賊五十載，
封狼生貙貙生羆。
不據山河據平地，
長戈利矛日可麾。
帝得聖相相曰度，
賊斫不死神扶持。
腰懸相印作都統，
陰風慘澹天王旗。
愬武古通作牙爪，
儀曹外郎載筆隨。
行軍司馬智且勇，
十四萬眾猶虎貔。
入蔡縛賊獻太廟，
功無與讓恩不訾。
帝曰汝度功第一，
汝從事愈宜為辭。
愈拜稽首蹈且舞：
金石刻畫臣能為。
古者世稱大手筆，
此事不係於職司。
當仁自古有不讓，
言訖屢頷天子頤。
公退齋戒坐小閣，
濡染大筆何淋灕。
點竄堯典舜典字，
塗改清廟生民詩。
文成破體書在紙，
清晨再拜鋪丹墀。
錶曰臣愈昧死上，
詠神聖功書之碑。
碑高三丈字如鬥，
負以靈鰲蟠以螭。
句奇語重喻者少，
讒之天子言其私。
長繩百尺拽碑倒，
粗砂大石相磨治。
公子斯文若元氣，
先時已入人肝脾。
湯盤孔鼎有述作，
今無其器存其辭。
嗚呼！聖王及聖相，
相與烜赫流淳熙。
公之斯文不示後，
曷與三五相攀追。
願書萬本頌萬過，
口角流沫右手胝。
傳之七十有二代，
以為封禪玉檢明堂基。
Phiên âm
Nguyên Hoà thiên tử thần vũ tư,
Bỉ hà nhân tai Hiên dữ Hy[1].
Thệ tương thượng tuyết liệt thánh sỉ,
Toạ pháp cung trung triều tứ di.
Hoài Tây hữu tặc ngũ thập tải,
Phong lang sinh khu, khu sinh bi.
Bất cứ sơn hà, cứ bình địa,
Trường qua lợi mâu nhật khả huy.
Đế đắc thánh tướng, tướng viết Độ,
Tặc chước bất tử thần phù trì.
Yêu huyền tướng ấn tá đô thống,
Âm phong thảm đạm thiên vương kỳ.
Tố Vũ Cổ Thông[2] tác nha trảo,
Nghi tào ngoại lang tái bút tuỳ.
Hành quân tư mã trí thả dũng,
Thập tứ vạn chúng do hổ tỳ.
Nhập Thái phọc tặc hiến thái miếu,
Công vô dữ nhượng ân bất tý.
Đế viết: “Nhữ độ công đệ nhất,
Nhữ tòng sự Dũ nghi vi từ.”
Dũ bái khể thủ đạo thả vũ:
“Kim thạch khắc hoạch thần năng vi.
Cổ giả thế xưng đại thủ bút,
Thử sự bất hệ ư chức ty.
Đương nhân tự cổ hữu bất nhượng”,
Ngôn cật lũ hàm thiên tử di.
Công thoái trai giới toạ tiểu các,
Nhu nhiễm đại bút hà lâm ly.
Điểm thoán Nghiêu điển Thuấn điển tự,
Đồ cải Thanh miếu Sinh dân thi.
Văn thành phá thể, thư tại chỉ,
Thanh thần tái bái phô đan trì.
Biểu viết: “Thần Dũ muội tử thướng,
Vịnh thần thánh công thư chi bi.”
Bi cao tam trượng tự như đấu,
Phụ dĩ linh ngao, bàn dĩ ly.
Cú kỳ ngữ trọng dụ giả thiểu,
Sàm chi thiên tử ngôn kỳ tư.
Trường thằng bách xích duệ bi đảo,
Thô sa đại thạch tương ma trì.
Công tử tư văn nhược nguyên khí,
Tiên thì dĩ nhập nhân can tỳ.
Thang bàn khổng đỉnh hữu thuật tác,
Kim vô kỳ khí tồn kỳ từ.
Ô hô! Thánh vương cập thánh tướng,
Tương dữ huyên hách lưu thuần hy.
Công chi tư văn bất thị hậu,
Hạt dữ tam ngũ tương phan truy.
Nguyện thư vạn bản, tụng vạn quá,
Khẩu giác lưu mạt, hữu thủ chi.
Truyền chi thất thập hữu nhị đại,
Dĩ vi phong thiện ngọc kiểm minh đường cơ.Bản dịch của Lê Nguyễn Lưu
Thiên tử Nguyên Hoà anh dũng thay
Hiên Hy hai đế sánh ai tày
Sỉ nhục bao đời thề rửa sạch
Bốn phương vỗ trị đến chầu đầy
Hoài Tây năm chục năm nổi giặc
Sói sinh cọp, gấu tụ thành bầy
Không chiếm núi sông, chiếm đất phẳng
Giáo dài mâu sắc mặt trời lay
Vua có tướng tài là tướng Độ
Giặc đâm không chết, thần giúp tay
Lưng đeo tướng ấn làm đô thống
Gió âm mờ mịt bóng cờ bay
Tố Vũ Cổ Thông nanh vuốt bén
Ngoại lang nghi lễ bút theo thầy
Tư mã hành quân gồm trí dũng
Binh mười bốn vạn hùm beo vây...
Bắt giặc Tế Châu dâng thái miếu
Công lao khôn xiết, ơn vua dày
Vua khen: “Người Độ công to nhất
Cho tòng sự Dũ chép văn hay”
Dũ lạy dập đầu rồi nhảy múa:
“Viết văn khắc đá thần quen tay
Từ trước đời khen là đại bút
Việc không quan hệ đến chức này
Nhân chẳng nhường ai, xưa vẫn thế”
Dứt lời, thiên tử gật gù ngay
Ông về trai giới ngồi trên gác
Ngọn bút lông to tẩm mực đầy
Thuấn Nghiêu hai điểm lời hàm súc
Dân Miếu hai thi ý tỏ bày
Phá thể thành văn ghi mặt giấy
Dâng lạy thềm son lúc rạng ngày
Biểu tâu: “Thần Dũ tội muôn chết
Xin tạc vào bia công thánh này”
Bia cao ba trượng, chữ như đấu
Rùa thiêng cúi đội, rồng thiêng vây
Câu lạ lời sâu ít kẻ hiểu
Dèm vua rằng Dũ ý riêng tây
Dây dài trăm thước kéo bia đổ
Cát nặng đá thô mài nhẵn ngay
Ông viết vừa xong người đã nhớ
Văn như nguyên khí ngút trời mây
Bồn Thang đỉnh Khổng ghi văn cũ
Đỉnh bồn mất hết, vẫn còn đây
Hỡi ôi! Thánh vương cùng thánh tướng
Lưu truyền rạng rỡ nhờ văn hay
Văn ông chẳng tỏ đời sau biết
Sao chẳng đôi người tìm lại nay?
Nguyện đọc vạn lần, ghi vạn bản
Kỳ cho mỏi miệng mới chai tay
Truyền đến bảy mươi hai đời nữa
Để làm phong thiện ngọc kiểm trong cung chi tày!
[1] Hiên Viên và Phục Hy.
[2] Lý Tố, Hàn Công Vũ, Lý Đạo Cổ, Lý Văn Thông.