20/04/2024 01:16Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thịnh Đường
Đăng bởi tôn tiền tử vào 16/03/2015 19:48
Nguyên tác
有美生人傑，
由來積德門。
漢朝丞相系，
梁日帝王孫。
蘊藉為郎久，
魁梧秉哲尊。
詞華傾後輩，
風雅藹孤鶱。
宅相榮姻戚，
兒童惠討論。
見知真自幼，
謀拙醜諸昆。
漂蕩雲天闊，
沈埋日月奔。
致君時已晚，
懷古意空存。
中散山陽鍛，
愚公野谷村。
甯紆長者轍，
歸老任乾坤。
Phiên âm
Hữu mỹ sinh nhân kiệt,
Do lai tích đức môn.
Hán triều thừa tướng[1] hệ,
Lương nhật đế vương tôn.
Uẩn tạ vi lang cửu,
Khôi ngô bỉnh triết tôn.
Từ hoa khuynh hậu bối,
Phong nhã ái cô hiên.
Trạch tướng vinh nhân thích,
Nhi đồng huệ thảo luân.
Kiến tri chân tự ấu,
Mưu chuyết xú chư côn.
Phiêu đãng vân thiên khoát,
Trầm mai nhật nguyệt bôn.
Trí quân thì dĩ vãn,
Hoài cổ ý không tồn.
Trung tán[2] Sơn Dương đoán,
Ngu công[3] dã cốc thôn.
Ninh vu trưởng giả triệt,
Qui lão nhiệm càn khôn.Dịch nghĩa
Có cái đẹp tất sinh ra người tài,
Nguyên do vì gia đình tu nhân tích đức.
Là dòng dõi quan thừa tướng triều Hán,
Vào đời Lương lại là cháu của nhà vua.
Tẩm ngẩm ra làm quan đã từ lâu,
Cao vời đầy vẻ thông minh.
Lời hay lấn át cả đời sau,
Vẻ đẹp, thanh trùm cả chim cắt cô đơn.
Nhà ở làm vẻ vang thê thiếp,
Con trẻ được có dịp bàn bạc.
Từ nhỏ đã thấy hiện cái biết thật sự,
Tính sự dở làm xấu đến anh em.
Lênh đênh trời mây rộng,
Ngụp lặn trong quãng năm tháng nháo nhào.
Lúc giúp vua nay đã trễ,
Chỉ còn cái ý nhớ cái cũ thôi.
Cái bào của quan trung tán ở Sơn Dương,
Cái hang đá của Ngu công nơi thôn quê.
Cái vết của bậc đàn anh sao mà khúc khuỷu vậy,
Em đây là người đã rời quan trường cứ phó mặc trời đất thôi.Bản dịch của Phạm Doanh
Nhờ tốt sinh người tài,
Tích đức kể từ đó.
Lương đế vương, cháu con,
Hán thừa tướng, dòng họ.
Im lìm quan đã lâu,
Thông minh vẻ rạng rỡ.
Văn chương lấn đàn em,
Vượt bậc tính phong nhã.
Cháu ngoại rạng thân gia,
Trẻ thơ bàn ân huệ.
Vụng tính hại đàn sau,
Thấy rõ lòng từ nhỏ.
Trời mây rộng lênh đênh,
Ngày tháng cứ vò võ.
Đã trễ khi giúp vua,
Ý chẳng còn nhớ cũ.
Dũa trung tán, Sơn Dương,
Xóm Ngu công hang đá.
Đường đàn anh quanh co,
Già hưu, trời đất phó.
(Năm 747)
Lời tự: "Phủ tòng cô tử dã" 甫從姑子也 (Ông là con bà cô của Phủ tôi).
[1] Tức Tiêu Hà.
[2] Tức Kê Khang 嵇康 (223-262), tự Thúc Dạ 叔夜, người Tiều quận (nay là huyện Bạc, An Huy) nước Nguỵ thời Tam Quốc, có nhiều tài, làm quan tới trung tán đại phu. Sau bị Tư Mã Chiêu giết hại. Ở đây nhắc chuyện trong vườn nhà có cây liễu rậm, cản dòng nước tưới vườn, ông kiên trì dùng cái bào để mài mòn gốc.
[3] Tương truyền trước nhà Ngu công có núi chắn ngang, ông kiên trì đào đá khai thông.