24/04/2024 10:08Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 12/05/2015 08:52
Nguyên tác
崚嶒山勢傲倉蒼，
花草長留峒口香。
生化相傳徐子事，
有無誰辨李朝王。
欲頹孤塔爭風雨，
半踣殘碑證海桑。
難與俗僧談往事，
劫灰空稔舊池溏。
Phiên âm
Lăng tằng sơn thế ngạo thương thương,
Hoa thảo trường lưu động khẩu hương.
Sinh hoá tương truyền Từ tử sự,
Hữu vô thuỳ biện Lý triều vương?[1]
Dục đồi cô tháp tranh phong vũ,
Bán bặc tàn bi chứng hải tang.
Nan dữ tục tăng[2] đàm vãng sự,
Kiếp hôi[3] không nẫm cựu trì đường.Dịch nghĩa
Thế núi vểnh vểnh, có vẻ ngạo nghễ với bầu trời xanh,
Hoa cỏ lưu mãi hương thơm ở cửa động.
Nơi đây, sinh hoá, tương truyền chuyện ông họ Từ,
Là có là không? Ai phân biện việc vua triều Lý.
Ngọn tháp cô đơn sắp đổ nát, vẫn còn chống chọi với gió mưa,
Tấm bia tàn nghiêng muốn khuỵ, đã chứng mình nhiều cuộc dâu biển.
Không thể cùng người tục tăng bàn luận việc trước,
Lớp “tro kiếp” luống vùi đầy quanh đám hồ ao xưa.Bản dịch của Nguyễn Văn Dũng Vicar
Trời xanh núi dựng thế kiêu cường
Cửa động cỏ hoa lưu mãi hương
Sinh hoá tương truyền hồn Đạo Hạnh
Ai hay chuyện thật Lý triều vương?
Tháp cô muốn sụp tranh mưa gió
Bia sót đổ nghiêng chứng đoạn trường
Khó với thường sư bàn việc trước
Xưa vùi “tro kiếp” dưới hồ mương.
Phật Tích tức Sài Sơn, tục gọi Chùa Thầy, thuộc huyện An Sơn (sau này là huyện Quốc Oai) tỉnh Sơn Tây (núi có di tích của thiền sư Từ Đạo Hạnh nên gọi là “Thầy”).
[1] Tương truyền Từ Đạo Hạnh, một thiền sư đời Lý, khi tu Phật đã đắc đạo, thường ngụ trong động núi Sài Sơn, sau “thí giải” (giải thoát hình hài mà hoá đi, nhưng khi giải thoát, hình hài vẫn như người sống) ở đó và thác sinh làm vua Thần Tông nhà Lý. Nguyên Sùng Hiền hầu – cha Thần Tông – muộn con, một hôm, Từ Đào Hạnh ở Sài Sơn đến chơi trò chuyện, rồi sau đó, vợ hầu có thai, tới ngày sắp sinh, hầu theo lời dặn của Đạo Hạnh, sai người đến Sài Sơn báo tin, Đạo Hạnh liền vào trong hang núi “thí giải”, và khi ấy thì vợ hầu ở nhà sinh, tức là hậu thân của Đạo Hạnh vậy.
[2] Nhà sư tầm thường, không có kiến thức gì.
[3] Theo thuyết nhà Phật, mỗi khi thế giới tiêu diệt, thì có một trận lửa đốt cháy tất cả, gọi là lửa kiếp (kiếp hoả - cõi trời đất từ khi thành ra đến khi hoại đi là một kiếp). Đời Hán Vũ Đế đào ao Côn Minh, thấy dưới đất sâu có lớp tro đen, hỏi một Hồ tăng (nhà sư Tây Vực) đó là gì. Người ấy nói: “Đó là lớp tro của trận lửa kiếp”.