30/03/2024 05:45Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới

Ngự chế kỳ khí thi
御制奇氣詩

Tác giả: Lê Thánh Tông - 黎聖宗

Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi hongha83 vào 10/04/2020 14:53

 

Nguyên tác

西討東征汗馬勞,
金鞍遙逐五陵豪。
逸才欲折冰輪桂,
健志思擒北海蛟。
遼水先人乘鶴去,
猴山帝子跨鸞高。
大鵬奮迅雲霄上,
楚楚雄姿拔彙茅。

Phiên âm

Tây thảo đông chinh hãn mã lao,
Kim yên dao trục Ngũ Lăng[1] hào.
Dật tài dục chiết băng luân quế[2],
Kiện chí tư cầm bắc hải giao.
Liêu Thuỷ tiên nhân[3] thừa hạc khứ,
Hầu Sơn đế tử[4] khoá loan cao.
Đại bằng phấn tấn vân tiêu thượng,
Sở sở hùng tư bạt vựng mao[5].

Dịch nghĩa

Đánh đông dẹp bắc đến nỗi ngựa chiến mệt vã mồ hôi,
Ngồi trên yên dát vàng đuổi bọn hào kiệt Ngũ Lăng chạy miết.
Tài cao muốn bẻ cành quế trên cung trăng,
Chí mạnh mong bắt loài thuồng luồng biển bắc.
[Như] người tiên ở Liêu Thuỷ cưỡi hạc bay đi,
[Như] con vua trên Hầu Sơn cưỡi loan bay ngất.
[Khác nào] chim đại bàng hăm hở bay vút tầng mây,
Tư thế anh hùng rạng rỡ kéo theo cả các bậc tài giỏi.

Bản dịch của Mai Xuân Hải

Dẹp bắc đánh đông ngựa mỏi mòn
Yên vàng đuổi miết lũ hung cuồng
Tài cao cung nguyệt vin cành quế
Chí lớn biển Đông bắt cá thuồng
Liêu Thuỷ người tiên xa bóng hạc
Hầu Sơn con chúa ngất xe loan
Đại bàng tung cánh bay cao vút
Tư thế hùng oai vượt lũ phàm
[1] Tức các vùng Trường Lăng, An Lăng, Dương Lăng, Mậu Lăng và Bình Lăng, là đất các hào kiệt tụ tập có tiếng ở Trung Quốc xưa.
[2] Bẻ cành quế trên cung trăng. Thành ngữ chỉ người có tài học giỏi, đi thi đỗ đầu.
[3] Người tiên ở Liêu Thuỷ. Tức Đinh Lệnh Uy, đạo sĩ ở quán Thái Tiêu, vùng Khúc An, thời Hán. Sách Sưu thần hậu ký chép rằng: “Đinh Lệnh Uy học đạo ở núi Linh Hư, sau hoá thành con chim hạc bay về vùng sông Liêu, chao lượn trên không hồi lâu rồi than rằng: “Hữu điểu hữu điểu Đinh Lệnh Uy, Khứ gia thiên niên kim thuỷ quy, Thành quách như cố nhân dân phi, Hà bất học tiên chủng luy luy” (Có con chim Đinh Lệnh Uy, Bỏ nhà đi đã nghìn năm nay trở về, Thành quách vẫn như xưa nhưng nhân dân không phải là người cũ, Sao không học phép tiên để đến nỗi mồ mả ngổn ngang). Đoạn bay vút lên trời cao.
[4] Con vua trên Hầu Sơn. Chỉ Vương Tử Kiều, thái tử của Chu Linh Vương, vì can gián thẳng nên bị phế làm thứ dân. Sách Liệt tiên truyện kể rằng: “Vương Tử Kiều hay thổi sáo làm tiếng phượng hót, sau học đạo thành tiên, nhắn người nhà đến ngày 7 tháng 7 thì đến núi Hầu Sơn (còn gọi là Hầu Thi sơn) thì sẽ gặp. Tới ngày đó quả nhiên thấy Kiều cưỡi loan trắng bay chót vót ở trên đỉnh núi, giơ tay từ biệt mọi người, mấy ngày rồi mới bay đi.
[5] Nhổ cỏ tranh bật cả cụm, dịch thoát: Lôi kéo cả những người tài giỏi. Câu này có xuất xứ từ lời hào Sơ cửu quẻ Thái trong Kinh Dịch.

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Lê Thánh Tông » Ngự chế kỳ khí thi