26/04/2024 23:47Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi hongha83 vào 08/06/2016 08:16
Nguyên tác
切齒塡胸恰幾秋，
何顏更說學爺蘇。
君恩已覺三生厚，
世事難將白死酬。
大縣致繒悲賈誼，
中原被髮愧夷吾。
陳棃自古興平國，
曾向洋人學伎無？
Phiên âm
Thiết xỉ điền hung cáp kỷ thu,
Hà nhan cánh thuyết học Gia Tô[1].
Quân ân dĩ giác tam sinh hậu,
Thế sự nan tương bạch tử thù.
Đại huyện trí tăng bi Giả Nghị[2],
Trung nguyên bị phát quý Di Ngô[3].
Trần Lê tự cổ hưng bình quốc,
Tằng hướng dương nhân học kỹ vô?Dịch nghĩa
Nghiến răng tức ruột đã trải mấy thu nay
Mặt mũi nào lại nói học với người Gia Tô
Đã biết ba sinh được ơn vua hậu đãi
Nợ đời dù trăm lần chết cũng khó mà đền bồi
Đất giặc chỉ bằng một huyện mà mình phải nộp lụa, Giả Nghị lấy làm thương tâm
Để cho người Trung nguyên phải xoã tóc, lòng ta thẹn với Di Ngô
Nhà Trần nhà Lê đều là những nước hưng thịnh, thái bình thời xưa
Có từng học kỹ thuật với người Tây hay không?Bản dịch của Nguyễn Đức Vân, Hà Văn Đại
Răng nghiến, gan bầm trải mấy thu,
Mặt nào lại nói học Gia Tô.
Ba sinh đã biết ơn vua nặng,
Trăm chết khôn toan nợ thế bù.
Đại huyện khuất mình buồn Giả Nghị,
Trung nguyên hoá mọi thẹn Di Ngô.
Trần, Lê từ trước đời hưng thịnh,
Kỹ thuật nào ai học Pháp đâu?
[1] Phiên âm của chữ Jesus (Giê-su) trong chữ Jesus Christ. Gia Tô chỉ đạo của các tín đồ theo tân ước của Đấng Christ (Tiếng Bồ) tức Chúa Kitô. Đạo Kitô có ba nhánh, Công giáo Rôma (Catholicism), Giáo Hội Chính thống Đông phương (Eastern Orthodox Church), Tin Lành và Anh giáo (Protestant Episcopal Church). Công giáo Rôma đã được các giáo sĩ Bồ Đào Nha và Pháp truyền vào Việt Nam từ 1533, đến 1850 cả nước đã có 500.000 người theo đạo này. Vua các triều Nguyễn như Minh Mệnh, Thiệu Trị, Tự Đức có tất cả 14 sắc chỉ cấm đạo Gia Tô ở Việt Nam.
[2] Người đời Hán Văn Đế, làm đến chức Thái phó. Ông từng nói câu: "Nước Hung Nô chỉ bằng một huyện của ta mà hàng năm ta lại phải nộp lụa cho chúng". Ở đây ý nói nước ta phải cắt đất, bồi thường binh phí cho Pháp là nhục.
[3] Tức Quản Trọng, tể tướng dưới triều vua Tề Hoàn Công thời Xuân Thu. Ông giúp Tề Hoàn Công dựng nên nghiệp bá. Quản Trọng có công đánh đuổi Di địch nên Khổng Tử khen: "Nếu không có Quản Di Ngô thì chúng ta đã phải xoã tóc và mặc áo chéo thân sang bên trái rồi" ý nói mặc theo tục mọi rợ.