26/04/2024 17:57Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Trung Đường
Đăng bởi Vanachi vào 15/09/2007 15:19
Nguyên tác
帝城春欲暮，
喧喧車馬度。
共道牡丹時，
相隨買花去。
貴賤無常價，
酬直看花數：
灼灼百朵紅，
戔戔五束素。
上張幄幕庇，
旁織笆籬護。
水灑復泥封，
移來色如故。
家家習為俗，
人人迷不悟。
有一田舍翁，
偶來買花處。
低頭獨長歎，
此歎無人喻：
一叢深色花，
十戶中人賦！
Phiên âm
Đế thành xuân dục mộ,
Huyên huyên xa mã độ.
Cộng đạo mẫu đơn thì,
Tương tuỳ mãi hoa khứ.
Quý tiện vô thường giá,
Thù trực khan hoa số:
Chước chước bách đoá hồng,
Tiên tiên ngũ thúc tố.
Thượng trương ác mạc tý,
Bàng chức ba ly hộ.
Thuỷ sái phục nê phong,
Di lai sắc như cố.
Gia gia tập vi tục,
Nhân nhân mê bất ngộ.
Hữu nhất điền xá ông,
Ngẫu lai mãi hoa xứ.
Đê đầu độc trường thán,
Thử thán vô nhân dụ:
“Nhất tùng thâm sắc hoa,
Thập hộ trung nhân[1] phú!”Dịch nghĩa
Xuân ở kinh đô sắp hết,
Ngựa xe chạy ồn ào.
Cùng bảo đang mùa mẫu đơn,
Kéo nhau đi mua hoa.
Giá hoa cao thấp không nhất định (được mùa rẻ, mất mùa đắt),
Người bán nói giá tuỳ số lượng hoa thu hoạch được.
Hàng trăm đoá hoa màu hồng rực rỡ,
Hoa màu trắng nhỏ bé nên buộc năm bông một bó.
Trên căng màn để che chở hoa,
Chung quanh còn cắm tre gai làm hàng rào bảo vệ.
Vẩy nước trên hoa lá, còn bọc bùn dưới gốc,
Đem đi đâu sắc hoa vẫn như khi mới cắt.
Nhà nhà mua mẫu đơn lâu thành phong tục,
Người người u mê không hiểu tại sao.
Có một ông lão nhà quê,
Tình cờ tới nơi người ta đang mua hoa.
Ông cúi đầu than thở một mình,
Nhưng những lời than đó không có ai biết:
“Một đám hoa đậm sắc kia,
Bằng tiền thuế của mười nhà phải nộp.”Bản dịch của Hoàng Tạo
Đế kinh xuân hầu cuối,
Đường xe ngựa ran ran.
Rằng mùa mẫu đơn nở,
Người mua hoa rộn ràng.
Đắt rẻ không nhất định,
Tuỳ hoa nhiều, ít hơn.
Độ trăm bông đèm đẹp,
Tơ năm bó còn hờm!
Trên che màn cẩn thận,
Dưới quây phên kĩ càng.
Rẩy nước lại đắp đất,
Về trồng tươi tốt luôn.
Mọi người đã quen nếp,
Chẳng ai còn suy lường.
Chợt có ông làm ruộng,
Thấy bán hoa, bước sang.
Cúi đầu, ông than thở,
Lời than ai biết chăng?
“Một chùm hoa sắc thắm,
Thuế mười hộ bậc thường!”
Mẫu đơn nguyên là đặc sản của tỉnh Sơn Tây. Nhà Đường khởi nghiệp đế vương từ đây, khi thành công, đưa mẫu đơn về kinh đô Trường An trồng, và mẫu đơn trở thành loài hoa quý giá. Đến thời Vãn Đường thì việc thưởng ngoạn hoa mẫu đơn đã thành phong khí thịnh hành ở Trường An.
[1] Tức hộ trung lưu. Để quy định mức thu thuế của dân, nhà Đường chia hộ dân làm 3 cấp thượng, trung, hạ. Có sách giải thích là tính theo số người cư ngụ trong mỗi nhà.