20/04/2024 11:56Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Cổ phong (cổ thể); Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thịnh Đường
Đăng bởi Vanachi vào 31/05/2004 22:09
Nguyên tác
漢家秦地月，
流影照明妃。
一上玉關道，
天涯去不歸。
漢月還從東海出，
明妃西嫁無來日。
燕支長寒雪作花，
蛾眉憔悴沒胡沙。
生乏黃金枉圖畫，
死留青冢使人嗟。
Phiên âm
Hán gia Tần địa nguyệt,
Lưu ảnh chiếu Minh Phi.
Nhất thướng Ngọc Quan đạo,
Thiên nhai khứ bất quy.
Hán nguyệt hoàn tòng Đông Hải xuất,
Minh Phi tây giá vô lai nhật.
Yên Chi trường hàn tuyết tác hoa,
Nga mi tiều tuỵ một Hồ sa.
Sinh phạp hoàng kim uổng đồ hoạ,
Tử lưu thanh trủng sử nhân ta!Bản dịch của (Không rõ)
Cõi Tần, trăng đất Hán
Dõi bóng chiếu Minh Phi
Ải Ngọc một phen tới
Chân trời muôn thuở đi
Vẫn vầng trăng Hán nhô Đông Hải
Tây giá Minh Phi không trở lại
Yên Chi lạnh lẽo tuyết phong hoa
Bụi Hồ mòn mỏi nét mày nga
Sống chiết can vàng nhem bức vẽ
Chết vì nấm biếc não lòng ta !
Vương Chiêu Quân tên là Vương Tường, rất đẹp, quê quán tại Tỷ Quy, Nam Quận (nay là huyện Quỳ Châu, tỉnh Hồ Bắc) được tuyển vào cung nhà Hán làm cung phi. Vào đời Hán Nguyên Đế (48 tr.CN - 32 tr.CN), hậu cung rất nhiều cung nữ nên vua sai thợ vẽ hình từng người dâng lên để chọn nên cung nhân đua nhau hối lộ thợ vẽ. Riêng Vương Tường thì không, vì vậy hoạ công Mao Diên Thọ vẽ hình xấu đi. Sau vì chính sách “Hoà thân” với Hung Nô (thời này Hung Nô rất mạnh, đem quân đánh nhà Hán nhiều lần nên nhà Hán phải hàng năm triều cống bằng mỹ nữ, vàng bạc, lúa gạo, ngựa xe...), vua Hán gả Vương Tường cho Thiền Vu (vua người Hồ). Trước khi lên đường, Vương Tường được cho vào cung bái biệt vua. Lúc đó Nguyên Đế mới biết nàng là một người quá đẹp, tuy luyến tiếc nhưng không thể giữ lại được. Nàng sang đất Hồ năm 35 tr.CN, và sau đó chết chôn ở đây. Vùng này đều là cỏ trắng, riêng mộ của Chiêu Quân cỏ xanh nên gọi là “thanh trủng”. Đến đời Tấn vì kỵ huý không cho gọi là Chiêu Quân mà phải gọi là Minh Phi. Cha của Tấn Võ Đế (Tư Mã Viêm) là Tư Mã Chiêu, tên của Chiêu Quân trùng với Tư Mã Chiêu.