26/04/2024 05:20Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Trung Đường
Đăng bởi Lâm Xuân Hương vào 30/10/2016 13:15
Nguyên tác
去國十年同赴召，
渡湘千里又分岐。
重臨事異黃丞相，
三黜名慚柳士師。
歸目並隨回雁盡，
愁腸正遇斷猿時。
桂江東過連山下，
相望長吟有所思。
Phiên âm
Khứ quốc thập niên đồng phó triệu,
Độ Tương thiên lý hựu phân kỳ.
Trùng lâm sự dị Hoàng thừa tướng[1],
Tam truất danh tàm Liễu sĩ sư[2].
Quy mục tịnh tuỳ hồi nhạn tận,
Sầu trường chính ngộ đoạn viên[3] thì.
Quế giang[4] đông quá Liên sơn hạ,
Tương vọng trường ngâm “Hữu sở tư[5]”.Dịch nghĩa
Hai ta xa triều đình mười năm cùng được triệu về,
Lúc về cùng đi trên sông Tương cả ngàn dặm tới ngã rẽ lại chia tay.
Ta cùng gặp sự lạ như thừa tướng họ Hoàng đời Hán;
Ông xấu hổ vì ba lần bị truất phế như Liễu sĩ sư.
Căng mắt nhớ nhà dõi theo đàn nhạn trốn lạnh nay đang bay trở về,
Lúc chia tay lòng buồn như lúc con vượn xưa đứt ruột.
Sông Quế chảy về đông qua núi Liên,
Hai ta cùng ngóng mà ngâm khúc ca “Hữu sở tư”.Bản dịch của Nguyễn Minh
Đày mười năm nay cùng được triệu
Sông Tương vể ngã quẹo chia tay
Tướng Hoàng sự lạ giống thay
Sĩ sư họ Liễu chức bay ba lần
Căng mắt nhớ dõi đàn quy nhạn
Lòng buồn như lúc vượn đoạn trường
Quế giang đông quá Liên sơn
“Hữu sở tư’ hát khi nom sông này.
Nguyên tác giả và Liễu Tông Nguyên đều thuộc phe cải cách đang làm quan lớn trong triều. Năm 805 hai ông bị phe bảo thủ thắng thế giáng chức tư mã và đày tác giả đi Lãng châu, Liễu Tông Nguyên đi Vĩnh châu. Mười năm sau, vẫn còn lưu đày, chúng thăng tác giả lên thứ sử Liên châu, còn Liễu Tông Nguyên cũng lên thứ sử Liễu châu. Trên đường đeo ấn quan mới đến nhiệm sở mới, hai ông gặp nhau ở Hành Dương (nay trong tỉnh Hồ Nam) để tống biệt nhau.
[1] Tức Hoàng Bá, giữ chức thừa tướng đời Hán Tuyên Đế. Trước đó, Bá hai lần làm thái thú Dĩnh châu, giống tác giả nhậm quan chức hai lần.
[2] Tức Liễu Hạ Huệ, người nước Lỗ thời Xuân Thu, vốn họ Triển tên Cầm. Vì cư ngụ đất Liễu Hạ, Huệ là tên cúng cơm, nên người đời gọi ông là Liễu Hạ Huệ. Ông giữ chức sĩ sư, một chức quan bộ hình, ba lần bị truất phế rồi lại được tái nhiệm. Tác giả nhắc chuyện Liễu sĩ sư để ám chỉ Liễu Tông Nguyên cũng tương tự.
[3] Con vượn vì chuyện buồn mà đứt ruột, điển tích trong sách Thế thuyết tân ngữ, chương Truất miễn. Trong bài chỉ mượn ý lúc chia tay đau lòng như thế nào.
[4] Sông phát nguyên trong tỉnh Quảng Tây, nơi Liễu Tông Nguyên bị lưu đày, chảy hướng đông qua núi Liên.
[5] Tên khúc hát có từ đời Hán, nội dung nói về nỗi buồn khi xa nhau.