26/04/2024 14:01Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Nguyên
Đăng bởi tôn tiền tử vào 28/11/2018 09:57
Nguyên tác
雁啄啄，飛搏搏，
江邊虞人縛矰繳。
人飢處處規爾肉，
豈知雁飢肉更薄。
城中賣雁不值錢，
巿內糴米斗五千。
妻儿煮糜不敢飽，
朝朝射雁出江邊。
不聞關中易子食，
空里無人骨生棘。
縣官賑濟文字來，
汝尚可生當自力。
Phiên âm
Nhạn trác trác, phi bác bác,
Giang biên ngu nhân[1] phược tăng chước.
Nhân cơ xư xứ quy nhĩ nhục,
Khởi tri nhạn cơ nhục cánh bạc.
Thành trung mại nhạn bất trị tiền,
Thị nội dịch mễ đẩu ngũ thiên.
Thê nhi chử mi bất cảm bão,
Triêu triêu xạ nhạn xuất giang biên.
Bất văn Quan Trung dịch tử thực,
Không lý vô nhân cốt sinh cức.
Huyện quan chẩn tế văn tự lai,
Nhĩ thượng khả sinh đương tự lực.Dịch nghĩa
Chim nhạn kêu chíp chíp, bay vù vù,
Người bắn ở bên sông buộc giây vào tên.
Người đói khắp nơi nhằm vào thịt mày,
Có biết đâu nhạn đói ít thịt lắm.
Trong thành bán nhạn rất rẻ,
Mua một đấu gạo ở chợ giá năm nghìn.
Vợ con nấu cháo không dám ăn no,
Cứ sáng ra, đến bên sông bắn nhạn.
Không nghe ở Quan Trung đổi con mà ăn,
Vào làng trống trải rợn người.
Giấy cứu tế của quan huyện gửi đến,
Người còn có thể sống, hãy tự lo lấy.Bản dịch của Lê Xuân Khải
Xập xoè bay nhạn kêu trẹc trẹc
Tên buộc giây mẹo mực người săn
Thịt mày người đói đều nhằm
Biết đâu nhạn đói chỉ nhằn da xương
Trong thành bán nhạn thường mất giá
Gạo chợ lên đấu đã năm ngàn
Vợ con cháo chẳng đủ ăn
Chồng vừa hửng sáng đã lần ra sông
Đổi con ăn, Quan Trung chẳng biết
Làng không người trước mắt mà ghê
Công văn chẩn cứu quan về:
“Ai người còn sống tự bề liệu lo!”
Năm Chí Chính thứ 18 đời Nguyên Thuận Đế (1358), Phù Châu, Phượng Tường, Kỳ Sơn ở Thiểm Tây đều hạn to. Cử Châu người nhà tự ăn thịt lẫn nhau, Kỳ Sơn người ăn thịt lẫn nhau (Nguyên sử - Ngũ hành chí). Tình trạng “Quan Trung dịch tử thực” trong bài này là chỉ việc này.
[1] Nguyên chỉ chức quan quản núi đầm, vườn rừng, ở đây chỉ người săn.