12/05/2024 00:11Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Minh
Đăng bởi tôn tiền tử vào 30/01/2019 17:08
Nguyên tác
結腸結腸忍更聞，
妾年十六初侍君。
父也早逝母獨存，
為君生子今有孫。
昔走楚越邁燕秦，
萬里君寧恤婦人。
外好不補中苦辛，
中年得歸計永久。
命也百病攢妾身，
言畢意違時反唇。
妾匪無迕君多嗔，
中腸結曲難為辭。
生既難明死詎知？
千結萬結為君爾，
君不知妾腸在此。
Phiên âm
Kết trường kết trường nhẫn cánh văn,
Thiếp niên thập lục sơ thị quân.
Phụ giã tảo thệ mẫu độc tồn,
Vị quân sinh tử kim hữu tôn.
Tích tẩu Sở Việt mại Yên Tần[1],
Vạn lý quân ninh tuất phụ nhân?
Ngoại hảo bất bổ trung khổ tân,
Trung niên đắc quy kế vĩnh cửu.
Mệnh giã bách bệnh toản thiếp thân,
Ngôn tất ý vi thời phản thần.
Thiếp phỉ vô ngỗ quân đa sân,
Trung trường kết khúc nan vi từ.
Sinh ký nan minh tử cự tri?
Thiên kết vạn kết vị quân nhĩ,
Quân bất tri thiếp trường tại thử.Dịch nghĩa
Ruột thắt ruột thắt nhịn mà nghe
Thiếp hầu chàng từ năm mười sáu tuổi
Cha mất sớm chỉ còn mỗi mẹ
Thiếp sinh con cho chàng nay đã có cháu
Trước đây đi hết Yên Tần, lại Sở Việt
Trên đường vạn dặm đó chàng có thương người đàn bà?
Chỉ tốt bên ngoài không bù cho bên trong cay đắng
Mãi khi đứng tuổi mới được về ở lâu dài
Thân thiếp, một trăm thứ bệnh do số mệnh
Nói trái ý có khi cãi nhau
Thiếp không hỗn nhưng chàng cứ gắt gỏng
Ruột thắt thành khúc khó nói ra
Sống đã khó bày tỏ chết còn mong gì
Thắt thành nghìn, thành vạn chỉ vì chàng
Chàng chẳng hay nỗi khổ tâm của thiếp là ở chỗ đóBản dịch của Lê Xuân Khải
Ruột thắt lại nhịn nghe cho thấu
Hầu chàng từ mười sáu tuổi đời
Cha mất sớm còn mẹ thôi
Sinh con có cháu thiếp tôi vì chàng
Hết Yên Tần lại sang Sở Việt
Thân dặm muôn chàng biết thương không?
Tốt bên ngoài khổ bên trong
Trung niên mới ở bên chồng dài lâu
Do số mệnh thiếp đau ốm mãi
Trái ý khi cãi lãi cùng nhau
Chàng thì nóng nảy không đâu
Nói ra chẳng đặng kết sâu trong lòng
Sống khó tỏ chết mong gì biết?
Chỉ vì chàng ruột thắt héo hon
Hay chăng ruột thiếp đây còn?
Năm Chính Đức thứ 11, vợ Lý Mông Dương là Tả Thi ốm mất. Khi giết lợn dê để làm cỗ cúng, thấy ruột con vật kết lại hình tròn như quả cầu, tác giả thấy lạ và cho là vợ hiển linh, làm ngay ba bài Kết trường thiên, đem đốt trước linh cữu của vợ, đây là bài thứ hai. Thơ làm về vợ chết, nghìn bài như nhau, đều tả về tình cảm hài hoà của vợ chồng. Song riêng thơ về đề tài này của tác giả lại là lời oán trách của vợ, về người chồng thiếu quan tâm đến nỗi vất vả gian truân của vợ con, để nỗi u uất kết lại ở trong ruột.
[1] Ý nói người vợ phải theo chồng đi đông tây nam bắc khắp nơi.