13/05/2024 05:04Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Tây Sơn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 16/03/2024 22:27
Nguyên tác
牛飯誰家占地靈，
囂囂畎畝任人耕。
閒蹄不放桃林野，
豊草常娛般若庭。
物阜不煩憂漢相，
人才何待借齊卿。
一般逸興成難畫，
嘹喨風前扣角聲。
Phiên âm
Ngưu phạn thuỳ gia chiếm địa linh,
Hiêu hiêu quyến mẫu nhiệm nhân canh.
Nhàn đề bất phóng Đào Lâm[1] dã,
Phong thảo thường ngu Bát Nhã[2] đình.
Vật phụ bất phiền ưu Hán tướng[3],
Nhân tài hà đãi tá Tề khanh[4].
Nhất ban dật hứng thành nan hoạ[5],
Liệu lượng phong tiền khấu giác thanh.Dịch nghĩa
Chăn trâu nhà ai chiếm được đất thiêng
Đồng ruộng thong thả sức người cày.
Vó nhàn chẳng thả ra đồng Đào Lâm,
Cỏ tốt thường vui nơi sân Bát Nhã.
Của nhiều, chẳng cần phiền lòng thừa tướng nhà Hán,
Người giỏi, đâu phải đợi mượn quan khanh nước Tề.
Hứng nhàn nói chung, thật là khó vẽ,
Tiếng hát gõ sừng trâu véo von trước gió.Bản dịch của Phạm Trọng Chánh
Chăn trâu ai chiếm đất nhà thiêng,
Đồng ruộng thong dong thoả sức riêng.
Chẳng thả Đào Lâm khi tản việc,
Vui nơi Bát Nhã cỏ tươi sân.
Của vật chẳng phiền đời Hán Tướng,
Nhân tài đâu đợi mượn Tề Khanh.
Hứng nhàn muốn vẽ nên là khó,
Trước gió gõ sừng hát véo von.
Linh Động là khu vực chùa Linh Quang, phường Thanh Liệt, quận Đống Đa. Đời vua Lê Thánh Tông (1460-1497) làng Báo Thiên đào được một tượng Phật Bà Quan Âm bằng đá, dân làng lập chùa thờ, cầu được nhiều sự linh thiêng, nên còn gọi là chùa Bà Đá. Chùa có bia xây dựng có chữ “Bát nhã thiền” năm 1725.
[1] Nay ở Thiểm Tây, Trung Quốc. Kinh thư thiên Vũ Thành có câu “Phóng ngưu vu Đào Lâm chi dã” (Thả trâu ra cánh đồng Đào Lâm). Võ Xương nhà Chu sau khi thắng giặc bèn thả trâu ở Đào Lâm, mà không phải dùng việc vận tải quân sự nữa.
[2] Do kinh Bát nhã ba la mật, ý chỉ chùa chiền.
[3] Bính Cát, thừa tướng nhà Hán khi ra đường gặp vụ đánh nhau chết người không hỏi, nhưng khi gặp người đuổi trâu lồng thì dừng lại hỏi. Người hầu lấy làm lạ hỏi duyên cớ. Bính Cát đáp: Trời chưa nóng lắm thấy trâu thở hồng hộc, sự trái đạo âm dương (trái thời tiết) nên hỏi.
[4] Tích Ninh Thích chăn trâu, gõ sừng trâu mà hát bài Mục ca, được Tề Hoàn Công triệu vào cho làm quan khanh nước Tề.
[5] Vì vẽ trâu sai ai cũng biết, chứ không như vẽ rồng vẽ lân, vẽ sai chẳng ai biết.