26/03/2023 22:38Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi hongha83 vào 04/06/2016 09:44
Nguyên tác
昔年秋夕笑牽牛，
今對牽牛只自羞。
雲架星橋盈有鵲，
水橫漢渚靜無鳩。
蝶霄少慰三秋夢，
鷄曉隨催七夕愁。
天上果知人事否，
世情大抵薄如秋。
Phiên âm
Tích niên thu tịch tiếu Khiên ngưu[1],
Kim đối khiên ngưu chỉ tự tu.
Vân giá tinh kiều doanh hữu thước,
Thuỷ hoành hán chử tĩnh vô cưu[2].
Điệp tiêu[3] thiểu uỷ tam thu mộng,
Kê hiểu tuỳ thôi thất tịch[4] sầu.
Thiên thượng quả tri nhân sự bĩ,
Thế tình đại để bạc như thu.Dịch nghĩa
Đêm mồng bảy mùa thu năm xưa ta cười sao Khiên ngưu
Năm nay đối diện với sao Khiên ngưu riêng tự thẹn mình
Sao bắc cầu trong mây rộn ràng chim thước
Nước mênh mông bãi sông Hán vắng vẻ chim cưu
Hồn bướm đêm thanh hơi thoả giấc mộng ba thu
Tiếng gà gáy sáng giục lòng người buồn đêm thất tịch
Trên trời không hay có biết việc người đời không
Tình đời đại để mỏng như mây mùa thuBản dịch của Nguyễn Đức Vân, Hà Văn Đại
Đêm thu năm ngoái bỡn sao Ngưu,
Nay thấy sao Ngưu thẹn với nhau.
Lởn vởn cầu sao đầy cái thước,
Mông mênh bãi Hán vắng chim cưu.
Ba thu giấc mộng mơ màng tiếc,
Một tiếng canh gà giục dạ rầu.
Nhân sự chẳng hay trời có biết,
Tình đời đại để bạc như thu.
Nguồn: Thơ văn Nguyễn Xuân Ôn (in lần thứ hai), NXB Văn học, 1977
[1] Tên một ngôi sao, nghĩa là "Chàng chăn trâu". Sách Phong tục ký chép: Chức nữ là con gái nhà trời, trời thương nàng chuyên cần nghề dệt nên gả nàng cho chàng Khiên ngưu. Từ khi lấy chồng, nàng ham vui, nhác nghề canh cửi, trời phạt bắt hai vợ chồng ở riêng hai nơi, mỗi năm chỉ đến mồng bảy tháng bảy âm lịch mới cho chim ô thước bắc cầu để chàng Khiên ngưu qua sông gặp nhau một lần. Do đó ở Trung Quốc có lễ "thất tịch" là lễ mừng Chức nữ, Khiên ngưu gặp nhau.
[2] Chim cưu. Kinh Thi có bài thơ Quan thư, lấy chim thư cưu bên sông ví với người thục nữ. Ở đây ý nói xa vợ.
[3] Đêm hoá bướm. Trang Tử đời Chiến Quốc có nói thường đêm thấy mình hoá thành con bướm bay lượn bên hoa. Ở đây ý nói xa nhà, chỉ được an ủi trong giấc mộng.
[4] Đêm mồng bảy tháng bảy. Tương truyền đêm thất tịch, Chức nữ, Khiên ngưu gặp nhau, khi nghe gà gáy sáng giục phải ly biệt, buồn rầu khóc lóc, nước mắt rơi xuống trần gian, hoá thành mưa nhỏ gọi là mưa ngâu.