20/04/2024 03:58Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 30/03/2020 15:19
Nguyên tác
厭笑多勞羯鼓催，
洪鈞一轉百花開。
融怡煙景璿璣鏡，
璀璨池塘錦繡堆。
桃李不言多勝賞，
芝蘭俱化暗香來。
豈饒專美推唐宴，
留作親賢愛漢才。
Phiên âm
Yếm tiếu đa lao yết cổ[1] thôi,
Hồng quân nhất chuyển bách hoa khai.
Dung di yên cảnh tuyền cơ kính,
Thôi xán trì đường cẩm tú đôi.
Đào lý bất ngôn đa thắng thưởng,
Chi lan câu hoá ám hương lai.
Khởi nhiêu chuyên mỹ thôi Đường yến[2],
Lưu tác thân hiền ái Hán tài.Dịch nghĩa
Nực cười cho việc đánh trống vất vả thôi thúc hoa nở,
(Chỉ cần) trời biến chuyển là nở rộ trăm hoa.
Cảnh đẹp chan hoà nắng xuân rực rỡ như ngọc quý,
Ao hồ lộng lẫy, xinh tươi như gấm lụa chất chồng.
Thưởng thức hoa đào, hoa lý không nói sao cho hết,
Hương ngầm cỏ chi, cỏ lan toả khắp nơi nơi.
Há quá nhiều cảnh đẹp mà nghĩ đến yến tiệc thời Đường,
(Thật ra) lưu giữ vườn để tỏ lòng thân với người hiền và yêu mến các bậc anh tài (giỏi như anh tài thời Hán) của ta.Bản dịch của Phan Thuận An, Phạm Đức Thành Dũng, Phan Thanh Hải, Nguyễn Phước Hải Trung
Cười việc trống khua giục nở hoa,
Chuyển trời vườn ngự ngát hương xa.
Rực màu phong cảnh như châu ngọc,
Lộng ảnh ao hồ tựa gấm sa.
Đào lý yêu kiều lời chẳng xiết,
Chi lan hương ẩn ý không ngoa.
Nào đâu nếp cũ theo Đường yến,
Chỉ trọng nhân tài tỏ ý ta.
Lời dẫn: “Thư Quang viên: Trùng đài tứ nhiễu, vạn tử thiên hồng. Đương ư hoà noãn lương thần ỷ nỉ tân trang chi nùng diễm, chính tại điều phong phiến vật phân phi thuỵ khí chi giai văn. Hoa thụ tiên nghiên, càn khôn minh mị.” 舒光園：重臺四繞，萬紫千紅。當於和煖良晨旖旎新粧之濃豔，正在條風扇物芬菲瑞氣之佳聞。花樹鮮妍，乾坤明媚。 (Vườn Thư Quang: Bốn phía lâu đài, muôn hồng nghìn tía. Đang lúc ấm áp đẹp trời, lộng lẫy điểm trang yểu điệu, chính tại gió xuân mơn trớn, ngát thơm tràn toả ngất ngây. Hoa cỏ xinh tươi, đất trời quyến rũ.)
Vườn Thư Quang nằm ở bên trong kinh thành Huế. Đây cũng là một trong số các vườn ngự nổi tiếng của các vua triều Nguyễn. Sử sách nhà Nguyễn cho biết, vườn được xây dựng vào năm Minh Mạng thứ 17 (1836) ở vị trí phía bắc Hoàng Thành, phía nam sông Ngự Hà, thuộc phường Nhuận Ốc (nay thuộc phường Thuận Hoà). Sau khi xây dựng hoàn chỉnh, diện mạo của vườn rất tráng lệ. Chu vi vườn khoảng hơn một dặm (hơn 540m), tường bao quanh xây bằng gạch. Vườn có tất cả 6 cửa, mặt trước 3 cửa, 3 mặt còn lại mỗi mặt 1 cửa. Cửa chính giữa ở phía trước có biển đề “Nhật nguyệt quang minh”. Tại trung tâm vườn là lầu Thưởng Thắng, tầng dưới có biển đề “Tứ thời tận xuân”. Phía đông của lầu này là điện Phụng Phương, phía tây là đình Tiến Phương, phía nam là hiên Trừng Phương, phía bắc là hiên Hợp Phương. Chung quanh đào ao hồ và xây các cửa cống nước thông với Ngự Hà. Hai bờ hồ xây các bồn hoa. Bốn mặt hồ, chung quanh lầu Thưởng Thắng đều có bắc cầu nối qua. Cầu phía đông, phía tây thì cao, có mái ngói che bên trên. Cầu phía nam, phía bắc thì bằng nhưng có hệ thống điều khiển cơ động để tiện cho thuyền đi qua.
Do đây là khu vườn hướng về phía đông nên mới gọi là vườn Thư Quang. Sau khi vườn xây dựng xong, vua Minh Mạng đã mời thân mẫu là Thuận Thiên Cao hoàng hậu đến dạo chơi và có làm một bài thơ ghi lại việc này. Năm 1838, vua đã mời các tiến sĩ tân khoa vào đây dự yến, gọi là yến Thư Quang, rồi cho phép dạo vườn xem hoa. Năm 1843, khi làm tập thơ ngự chế vịnh 20 thắng cảnh đất thần kinh, vua Thiệu Trị đã xếp vườn Thư Quang vào thắng cảnh thứ tư. Bài thơ này đã được khắc vào biển đồng và treo tại vườn. Sau đó, vì thấy vị trí của vườn quá gần cung Khánh Ninh của vua Minh Mạng, vua Thiệu Trị đã cho tháo dỡ toàn bộ vật liệu để đem vào xây vườn Cơ Hạ trong Hoàng Thành. Từ đó, vườn Thư Quang bị bỏ phế.
[1] Tên một loại nhạc khí.
[2] Đời Đường, khi thi đậu tiến sĩ, các tân khoa sẽ được vua cho dự tiệc ở ngự uyển hoặc được đi ngắm hoa ở vườn này.