27/04/2024 11:43Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn bát cú; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thanh
Đăng bởi tôn tiền tử vào 18/05/2019 09:47
Nguyên tác
鄒容吾小弟，
被髮下瀛洲。
快剪刀除辮，
干牛肉作糇。
英雄一入獄，
天地亦悲秋。
臨命須摻手，
乾坤只兩頭。
Phiên âm
Trâu Dung ngô tiểu đệ[1],
Bị phát[2] hạ Doanh Châu[3].
Khoái tiễn đao trừ biện[4],
Can ngưu nhục tác hầu.
Anh hùng nhất nhập ngục,
Thiên địa diệc bi thu[5].
Lâm mệnh tu tham thủ,
Càn khôn chỉ lưỡng đầu.Dịch nghĩa
Trâu Dung em nhỏ của ta
Xoã tóc đến Nhật Bản
Nhanh tay khéo cắt bỏ bím tóc
Thịt trâu làm lương khô
Anh hùng một khi vào ngục
Trời đất cũng buồn như thu
Bắt tay khi lâm hình
Trong trời đất chỉ có hai cái đầuBản dịch của Lê Xuân Khải
Ôi Trâu Dung tiểu đệ
Xoã tóc sang Doanh Châu
Bện bím nhanh tay khéo
Lương khô bằng thịt trâu
Anh hùng khi nhập ngục
Trời đất cũng buồn thu
Tay bắt khi lâm mệnh
Càn khôn hai mái đầu
Bài thơ làm vào tháng 7 năm Quang Tự thứ 29 (1903), đăng trên Chiết Giang triều số 7. Ngày 30-6 năm này, tác giả vì viết lời tựa cho cuốn Cách mạng quân của Trâu Dung đăng trên tờ Tô báo ở Thượng Hải và bài Bác khang Hữu Vi luận cách mạng thư bị triều đĩnh Mãn Thanh bắt. Hôm sau Trâu Dung biết tin liền thẳng thắn vào ngục nhận trách nhiệm về mình, hai người ở trong ngục tặng thơ khích lệ nhau, tỏ rõ phẩm cách cao thượng.
Trâu Dung tự Lý Đan, người huyện Ba, Tứ Xuyên, năm 1902 lưu học ở Nhật Bản, năm sau về Thượng Hải, xuất bản cuốn Cách mạng quân nhằm cổ vũ, tuyên truyền cho cách mạng, đề xuất lý tưởng thành lập “Trung Hoa cộng hoà có tự do độc lập”. Năm 1905, ốm mất trong ngục khi mới 21 tuổi.
[1] Trương Bính Lân hơn Trâu Dung 18 tuổi nên gọi là tiểu đệ.
[2] Tức phi phát, xoã tóc. Con trai thời cổ 20 tuổi thì bị buộc tóc đội mũ, khi Trâu Dung học ở Nhật Bản mới 18 tuổi, còn chưa buộc tóc.
[3] Một toà núi tiên ở Bột Hải theo truyền thuyết. Ở đây chỉ Nhật Bản.
[4] Cắt bím tóc, chỉ Trâu Dung ở Nhật Bản hăng hái cắt bím tóc. Đàn ông tộc Mãn có tập tục để bím tóc, người cầm quyền nhà Thanh cũng bắt đàn ông người Hán để bím tóc, bấy giờ xem việc cắt bím tóc là một hành vi cách mạng.
[5] Buồn thương trước cảnh thu, đây chỉ buồn thương.