24/04/2024 17:26Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thịnh Đường
Đăng bởi tôn tiền tử vào 14/03/2015 06:36
Nguyên tác
配極玄都閟，
憑虛禁禦長。
守祧嚴具禮，
掌節鎮非常。
碧瓦初寒外，
金莖一氣旁。
山河扶繡戶，
日月近雕梁。
仙李盤根大，
猗蘭奕葉光。
世家遺舊史，
道德付今王。
畫手看前輩，
吳生遠擅場。
森羅移地軸，
妙絕動宮牆。
五聖聯龍袞，
千官列雁行。
冕旒俱秀髮，
旌旆盡飛揚。
翠柏深留景，
紅梨迥得霜。
風箏吹玉柱，
露井凍銀床。
身退卑周室，
經傳拱漢皇。
谷神如不死，
養拙更何鄉。
Phiên âm
Phối cực Huyền Đô bí,
Bằng hư cấm ngự trường.
Thủ diêu nghiêm cụ lễ[1],
Chưởng tiết trấn phi thường.
Bích ngoã sơ hàn ngoại,
Kim hành nhất khí bàng,
Sơn hà phù tú hộ,
Nhật nguyệt cận điêu lương.
Tiên Lý bàn căn đại[2],
Ỷ lan dịch diệp quang.
Thế gia di cựu sử[3],
Đạo đức[4] phó kim vương.
Hoạ thủ khan tiền bối,
Ngô sinh[5] viễn thiện trường.
Sâm la di địa trục,
Diệu tuyệt động cung tường.
Ngũ thánh liên long cổn[6],
Thiên quan liệt nhạn hàng.
Miện lưu câu tú phát,
Tinh bái tận phi dương.
Thuý bách thâm lưu cảnh,
Hồng lê quýnh đắc sương.
Phong tranh xuy ngọc trụ,
Lộ tỉnh đống ngân sàng,
Thân thoái ti Chu thất,
Kinh truyền củng Hán[7] hoàng.
Cốc thần như bất tử[8],
Dưỡng chuyết cánh hà hương.Dịch nghĩa
Đạt tới cùng cực là cái uyên áo của đài Huyền Đô,
Dựa vào cõi hư vô nhà vua ngự trị lâu dài.
Giữ gìn việc cúng tế rất tôn kính và đúng lễ,
Thi hành nghi lễ trấn giữ cái khác thường.
Trời vừa mới chớm lạnh bên ngoài mái ngói biếc,
Nguyên khí đã ở ngay cạnh cột vàng.
Núi sông giúp cửa thêu,
Trời trăng gần xà nhà chạm trổ.
Vị tiên họ Lý gốc phình to,
Khóm lan tươi tốt các đời kế tiếp xanh um.
Dòng tộc để lại trong sử sách,
“Đạo đức kinh” được trao cho nhà vua hiện thời.
Các tay vẽ mô phỏng các người đi trước,
Chàng Ngô tiến xa trong ngành.
Rậm rạp tưởng như trục đất rời đi,
Đẹp hết sức tưởng như tường trong cung thờ lay chuyển.
Năm thánh được khoác áo vua,
Và hàng ngàn quan đứng chầu như đàn chim nhạn.
Mũ áo tế thật chải chuốt,
Cờ xí bay phất phới.
Cảnh có thông xanh tươi tốt,
Trái lê đỏ sương thấm nhiều.
Đàn gió thổi cột ngọc,
Giếng sương đông giường bạc.
Ẩn thân coi thường cơ nghiệp nhà Chu,
Kinh còn truyền lại đã củng cố địa vị của vua Hán.
Thần nuôi dưỡng năm tạng vốn không chết,
Nuôi dưỡng cái chất phác còn lấy ở làng nào nữa?Bản dịch của Phạm Doanh
Đài Huyền Đô cùng thông được lý,
Theo hư vô, vua giữ lâu dài.
Lễ nghi theo đúng cơ ngơi,
Cắt người trông giữ các nơi vững vàng
Ngói biếc bên ngoài vừa chớm lạnh,
Mà khí trời đã cạnh cột vàng.
Đất nước nhà cửa cao sang,
Trời trăng gần sát tới rường nhà hoa.
Tiên họ Lão gốc loa mở rộng,
Khóm lan cũng nương bóng lá đưa.
Dòng tộc lưu lại sách xưa,
Mà kinh Đạo đức trao vua thời này
Coi tranh vẽ, đúng tay thời trước,
Anh chàng Ngô vẫn được tiếng truyền.
Rậm rì trục đất chuyển vần
Tường cung rung động mười phân tuyệt vời.
Năm thánh áo rồng ngồi một lượt,
Các quan chầu nhạn chực thành hàng.
Khăn thêu áo tế đàng hoàng,
Cờ quạt phất phới một hàng bay tung.
Thông xanh ở tuốt trong cảnh vắng,
Trái lê hồng sương nặng sức mang.
Cột ngọc đàn gió nghe vang,
Sương bên bờ giếng giường vàng nổi vân.
Khinh nhà Chu lánh thân chẳng ở,
Kinh nay truyền củng cố vua Đường.
Muôn đời còn mãi thần Hang,
Nuôi vụng còn biết có làng nào đây.
(Năm 749)
Lời dẫn: “Miếu hữu Ngô đạo tử hoạ ngũ thánh đồ. Cao Tông Càn Phong nguyên niên truy tôn Lão Tử vi Huyền Nguyên Hoàng Đế, chế lưỡng kinh chư châu các trí miếu. Tại đông đô giả, cải vi Thái Vi cung. Thử thi tác ư xưng miếu chi thì, đương thị Khai Nguyên mạt niên.” 廟有吳道子晝五聖圖。唐書。高宗乾封元年。追尊老子為玄元皇帝。制兩京諸州各置廟。在東都者。改為太微宮。此詩作於稱廟之時。當是開元末年。 (Trong miếu có bức hoạ năm vị thánh của Ngô đạo tử. Năm đầu Càn Phong (666) vua Cao Tông truy tôn Lão Tử là Huyền Nguyên Hoàng Đế, truyền hai kinh (Lạc Dương và Trường An) cùng các châu phải lập miếu thờ. Tại Lạc Dương đổi tên thành Thái Vi cung. Bài thơ này làm ra vào lúc gọi tên miếu, là vào năm cuối Khai Nguyên (741)).
[1] Miếu có đặt một viên lệnh và một người giúp việc.
[2] Tương truyền Lão Từ khi mới ra đời đã biết nói, chỉ cây mận (lý) lấy làm họ. Nhà Đường lấy họ Lý từ Lão Tử, truy tôn làm vị tổ dòng họ mình.
[3] Năm Khai Nguyên, công văn từ vua hạ lệnh để Lão Tử, Trang Tử đứng đầu liệt truyện, trên cả Bá Di.
[4] Đạo đức kinh do Lão Tử để lại. Đường Minh Hoàng tự mình chú giải Đạo đức kinh, lệnh cho thí sinh học tập, bỏ Thượng thư, Luận ngữ, mà khảo thí về Lão Tử.
[5] Ngô đạo tử, một danh hoạ người vùng Dương Địch (nay là huyện Vũ, Hà Nam), được xưng tụng là hoạ thánh.
[6] Năm Thiên Bảo thứ tám (749), Đường Minh Hoàng nhân điềm lành kế vị, liệt kê Cao Tổ, Thái Tông, Cao Tông, Trung Tông, Duệ Tông và vẽ hình thờ trên tường trong miếu thơ Lão Tử.
[7] Tức nhà Đường.
[8] “Cốc thần bất tử” là chữ lấy từ Đạo đức kinh.