Hồi 16

Thể thơ: Lục bát; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 30/06/2005 11:15

[1] Nguyên nghĩa là nước cũ, sau cũng dùng như chữ cố hương (quê cũ).
[2] Uyên do chữ uyên ương, giống chim ở với nhau từng đôi, nên người ta thường dùng để chỉ vợ chồng. Uyên bay: ý nói Thuý Kiều không còn nữa (con chim uyên đã bay mất).
[3] Trăng đầu tháng. Câu nói đại ý nói Thúc Sinh trông thấy mặt trăng lưỡi liềm đầu tháng giống như lông mày người gái đẹp mà tưởng nhớ đến Kiều.
[4] Câu này đại ý nói Thuý Kiều không còn nữa. Thúc Sinh trông thấy phấn hương của nàng còn sót lại mà thương tâm.
[5] Người quen biết cũ. Ở đây chỉ Thuý Kiều.
[6] Nhà và làng, tức quê nhà. Ở đây chỉ quê hương của Thúc Sinh ở huyện Vô Tích.
[7] Do chữ hương khuê.
[8] Thành ngữ, ở đây chỉ mưu mẹo nham hiểm.
[9] Do chữ hồn phi phách tán, ý nói sợ hãi một cách ghê gớm.
[10] Biến đổi sắc mặt, ý nói động lòng.
[11] Tang trở cha mẹ. Ở đây chỉ Thúc Sinh vừa hết tang mẹ.
[12] Kinh thi có câu “Trắc bỉ Dĩ hề, chiêm vọng mâu hề” (Lên núi Dĩ trông ngóng mẹ). Người sau bèn dùng hai chữ trắc dĩ để nói thương nhớ mẹ.
[13] Suốt đời, ý nói không bao giờ quên.
[14] Người con có hiếu với cha mẹ.
[15] Làm cho khuây khoả sự phiền não.
[16] Chén rượu do khách rót cho người chủ để đáp lại.
[17] Chén rượu do chủ nhà rót mời khách, ở đây nói vợ chồng Thúc Sinh uống rượu và mời mọc nhau.
[18] Bưng bầu rượu, ý nói bắt Kiều đứng hầu một bên để rót rượu cho hai vợ chồng Thúc Sinh uống.
[19] Bồ hòn để ám chỉ người có việc buồn khổ mà không nói ra được. Ở đây ý nói chén rượu Kiều đưa mời chàng thấy đắng như bồ hòn, nhưng vì sợ Kiều bị liên luỵ phải uống hết ngay.
[20] Người ngoài cuộc, chỉ Hoạn Thư.
[21] Người trong cuộc chỉ Thúc Sinh và Kiều.
[22] Có nghĩa là thời giờ, thời khắc.
[23] Thoả lòng, hả dạ.
[24] Phòng nằm của đôi vợ chồng.
[25] Thuý: chim chả; uyên: chim uyên ương. Ở đây chỉ việc Hoạn Thư dùng mưu chia rẽ đôi lứa Thúc Sinh và Thuý Kiều.
[26] Đài các, dinh thự, chỉ chỗ ở của bọn quyền quý. Ở đây mượn để chỉ nhà ở của Thúc Sinh và Hoạn Thư.
[27] Cung khai, khai trình.
[28] Trước mặt.
[29] Do chữ Không môn. Vì đạo Phật cho mọi vật trên thế gian đều là “không” nên người ta gọi đạo Phật là “Không môn”.
[30] Cái chùa thờ Phật Quan thế âm Bồ tát. Đây là chùa riêng của nhà Hoạn Thư.

Hồi 16

Tác giả: Nguyễn Du - 阮攸