20/04/2024 08:24Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Bắc Tống, Liêu
Đăng bởi Hà Như vào 01/04/2013 13:52
Nguyên tác
人生到外知何似，
應似飛鴻踏雪泥。
泥上偶然留指爪，
鴻飛那復計東西。
老僧已死成新塔，
壞壁無由見舊題。
往日埼嶇還記否，
路人長困蹇驢嘶。
Phiên âm
Nhân sinh đáo xứ tri hà tự,
Ưng tự phi hồng đạp tuyết nê.
Nê thượng ngẫu nhiên lưu chỉ trảo,
Hồng phi ná phục kế đông tê (tây).
Lão tăng[1] dĩ tử thành tân tháp,
Hoại bích vô do kiến cựu đề.
Vãng nhật kỳ khu hoàn ký phủ,
Lộ nhân trường khốn kiển lư đề[2].Dịch nghĩa
Đời người đi đến đâu giống cái gì
Giống chim hồng dẫm trên tuyết
Ngẫu nhiên tuyết giữ lại móng ngón
Hồng bay đâu còn kể đông hay tây
Sư già đã chết thành ngôi tháp mới
Tường đổ làm sao thấy được thơ đề trước đây
Đường khấp khểnh ngày qua còn nhớ không
Người đi đường vất vả hoài, lừa bại hýBản dịch của Lê Xuân Khải
Đời qua mọi nẻo giống gì đây
Tựa cánh hồng bay dẫm tuyết dầy
Móng ngón bỗng in bùn tuyết giữ
Đông tây đâu kể cánh hồng bay
Sư già thâm tịch thành ngôi tháp
Tường đổ thơ đề mất dấu tay
Đường khấp khểnh ngày qua có nhớ
Nhoài người mệt mỏi hý la gầy.
Bài này tuyển từ Tô Thức thi tập quyển 3 do Trung Hoa thư cục xuất bản. Bốn câu đầu là triết lý tụ tan của đời người. Nhất là đem đời người ví tựa “tuyết nê hồng trảo” (dấu chân chim hồng trên tuyết, vết tích đời người còn lại trên đời). Hai câu sau là để khích lệ em với thái độ sống tích cực, không sợ đường gập ghềnh, gắng gỏi đi lên.
Huyện Mãnh Trì nằm phía tây tỉnh Hà Nam. Năm 1056, Tô Thức và em Tô Triệt (tức Tử Do) lên kinh đi thi, có ghé vào chùa của sư Phụng Nhàn 奉閒 ở Mãnh Trì trọ. Tô Triệt có đề lên vách bài thơ Dữ Tử Chiêm ứng cử, quá túc huyện trung tự xá, đề lão tăng Phụng Nhàn chi bích 與子瞻應舉，過宿縣中寺舍，題老僧奉閒之壁 (Cùng Tử Chiêm đi thi, ở lại chùa trong huyện, đề thơ trên vách của lão tăng Phụng Nhàn). Năm 1061, Tô Thức nhậm chức ở Phụng Tường, Thiểm Tây, có ghé qua Mãnh Trì, cùng em Tô Triệt vào lại chùa này, sư đã chết, chùa xây tháp mới, để tro cốt đã hoả táng của sư vào trong tháp. Tô Triệt có làm bài thơ Hoài Mãnh Trì ký Tử Chiêm huynh 懷澠池寄子瞻兄 (Nhớ Mãnh Trì gửi anh Tử Chiêm). Tô Triệt tiễn Tô Thức đến Trịnh Châu rồi trở về Khai Phong, Tô Thức đã làm bài này để hoạ lại bài của Tô Triệt.
[1] Tức sư Phụng Nhàn.
[2] Ngựa của Tô Thức, theo lời tự chú, đã chết tại Nhị Lăng nên Tô Thức cưỡi lừa men đường núi đến Mãnh Trì.