23/04/2024 15:49Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Hán
Đăng bởi Vanachi vào 22/10/2008 10:44
Nguyên tác
明月皎夜光，
促織鳴東壁。
玉衡指孟冬，
眾星何歷歷。
白露霑野草，
時節忽復易。
秋蟬鳴樹間，
玄鳥逝安適？
昔我同門友，
高舉振六翮。
不念攜手好，
棄我如遺跡。
南箕北有斗，
牽牛不負軛。
良無盤石固，
虛名復何益！
Phiên âm
Minh nguyệt hạo dạ quang,
Xúc chức[1] minh đông bích.
Ngọc Hành[2] chỉ mạnh đông[3],
Chúng tinh hà lịch lịch.
Bạch lộ triêm dã thảo,
Thì tiết hốt phục dịch.
Thu thiền minh thụ gian,
Huyền điểu[4] thệ an thích?
Tích ngã đồng môn hữu[5],
Cao cử chấn lục cách[6].
Bất niệm huề thủ hảo,
Khí ngã như di tích.
Nam Ky[7] bắc hữu Đẩu[8],
Khiên Ngưu[9] bất phụ ách.
Lương vô bàn thạch[10] cố,
Hư danh phục hà ích!Bản dịch của Điệp luyến hoa
Trăng thanh đêm soi sáng,
Dế kêu bên vách đông.
Ngọc Hành chỉ đông tới,
Sao sao đều tỏ tường.
Sương thấm mềm cỏ ướt,
Thời tiết chợt đổi thay.
Ve thu cao giọng cất,
Chim én nơi nào bay?
Bạn đồng môn thuở trước,
Đủ lông cánh bay tung.
Xưa cầm tay hữu hảo,
Nay vứt bỏ bên đường.
Nam Ky lại Bắc Đẩu,
Khiên Ngưu chẳng kéo xe.
Tình không như bàn thạch,
Hư danh có ích chi!
Đây là bài thứ 7 trong Cổ thi thập cửu thủ, là lời than vãn của một người thất ý, bắt đầu từ những hiện tượng nhìn thấy trước mắt, rồi liên cảm nhận thấy thời tiết nóng đổi sang lạnh, và cuối cùng liên tưởng đến tình người cũng nhanh chóng đổi thay.
[1] Là con dế.
[2] Chỉ ngôi sao thứ 5 đến thứ 7 trong chòm Bắc Đẩu. Chòm sao Bắc Đẩu có 7 ngôi hình cái đấu (gáo) múc rượu, các sao từ 1 đến 4 hình muỗng gọi là Đẩu Khôi, các sao từ 5 đến 7 hình cán cầm gọi là Đẩu Bính hay Ngọc Hành. Hướng của chòm sao Bắc Đẩu luôn luôn thay đổi theo tháng, nên người xưa căn cứ vào hướng của nó để xác định thời gian trong năm.
[3] Tháng đầu của mùa đông, tức tháng 10 âm lịch.
[4] Huyền điểu là chim én, mùa xuân tới phương bắc, mùa thu lại trở về nam. Câu này ý nói đã đến mùa lạnh.
[5] Tức bạn cùng học.
[6] Chim khi trưởng thành có 6 chiếc lông vũ. Hai câu ý nói bạn bè đồng môn đều đã thành đạt.
[7] Chòm sao Nam Ky, hình như chiếc sàng.
[8] Chòm sao Bắc Đẩu, hình như chiếc gáo múc rượu.
[9] Sao Khiên Ngưu, ngưu là con trâu, bất phụ ách là không kéo xe. Hai câu này mượn ý nói Khiên Ngưu không kéo xe để chỉ các sao Nam Ky, Bắc Đẩu, Khiên Ngưu chỉ có hư danh mà không có thực dụng, đồng thời ám chỉ bằng hữu cũng chỉ là hư danh mà thôi.
[10] Do chữ 磐石, là tảng đá lớn.