28/03/2024 16:12Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới

Khúc IX
Inferno: Canto IX

Tác giả: Dante Alighieri

Nước: Italia
Đăng bởi Vanachi vào 19/09/2006 06:32

 

Nguyên tác

Quel color che viltà di fuor mi pinse
veggendo il duca mio tornare in volta,
più tosto dentro il suo novo ristrinse.

Attento si fermò com'uom ch'ascolta;
ché l'occhio nol potea menare a lunga
per l'aere nero e per la nebbia folta.

«Pur a noi converrà vincer la punga»,
cominciò el, «se non... Tal ne s'offerse.
Oh quanto tarda a me ch'altri qui giunga!».

I' vidi ben sì com'ei ricoperse
lo cominciar con l'altro che poi venne,
che fur parole a le prime diverse;

ma nondimen paura il suo dir dienne,
perch'io traeva la parola tronca
forse a peggior sentenzia che non tenne.

«In questo fondo de la trista conca
discende mai alcun del primo grado,
che sol per pena ha la speranza cionca?».

Questa question fec'io; e quei «Di rado
incontra», mi rispuose, «che di noi
faccia il cammino alcun per qual io vado.

Ver è ch'altra fiata qua giù fui,
congiurato da quella Eritón cruda
che richiamava l'ombre a' corpi sui.

Di poco era di me la carne nuda,
ch'ella mi fece intrar dentr'a quel muro,
per trarne un spirto del cerchio di Giuda.

Quell'è 'l più basso loco e 'l più oscuro,
e 'l più lontan dal ciel che tutto gira:
ben so 'l cammin; però ti fa sicuro.

Questa palude che 'l gran puzzo spira
cigne dintorno la città dolente,
u' non potemo intrare omai sanz'ira».

E altro disse, ma non l'ho a mente;
però che l'occhio m'avea tutto tratto
ver' l'alta torre a la cima rovente,

dove in un punto furon dritte ratto
tre furie infernal di sangue tinte,
che membra feminine avieno e atto,

e con idre verdissime eran cinte;
serpentelli e ceraste avien per crine,
onde le fiere tempie erano avvinte.

E quei, che ben conobbe le meschine
de la regina de l'etterno pianto,
«Guarda», mi disse, «le feroci Erine.

Quest'è Megera dal sinistro canto;
quella che piange dal destro è Aletto;
Tesifón è nel mezzo»; e tacque a tanto.

Con l'unghie si fendea ciascuna il petto;
battiensi a palme, e gridavan sì alto,
ch'i' mi strinsi al poeta per sospetto.

«Vegna Medusa: sì 'l farem di smalto»,
dicevan tutte riguardando in giuso;
«mal non vengiammo in Teseo l'assalto».

«Volgiti 'n dietro e tien lo viso chiuso;
ché se 'l Gorgón si mostra e tu 'l vedessi,
nulla sarebbe di tornar mai suso».

Così disse 'l maestro; ed elli stessi
mi volse, e non si tenne a le mie mani,
che con le sue ancor non mi chiudessi.

O voi ch'avete li 'ntelletti sani,
mirate la dottrina che s'asconde
sotto 'l velame de li versi strani.

E già venia su per le torbide onde
un fracasso d'un suon, pien di spavento,
per cui tremavano amendue le sponde,

non altrimenti fatto che d'un vento
impetuoso per li avversi ardori,
che fier la selva e sanz'alcun rattento

li rami schianta, abbatte e porta fori;
dinanzi polveroso va superbo,
e fa fuggir le fiere e li pastori.

i occhi mi sciolse e disse: «Or drizza il nerbo
del viso su per quella schiuma antica
per indi ove quel fummo è più acerbo».

Come le rane innanzi a la nimica
biscia per l'acqua si dileguan tutte,
fin ch'a la terra ciascuna s'abbica,

vid'io più di mille anime distrutte
fuggir così dinanzi ad un ch'al passo
passava Stige con le piante asciutte.

Dal volto rimovea quell'aere grasso,
menando la sinistra innanzi spesso;
e sol di quell'angoscia parea lasso.

Ben m'accorsi ch'elli era da ciel messo,
e volsimi al maestro; e quei fé segno
ch'i' stessi queto ed inchinassi ad esso.

Ahi quanto mi parea pien di disdegno!
Venne a la porta, e con una verghetta
l'aperse, che non v'ebbe alcun ritegno.

«O cacciati del ciel, gente dispetta»,
cominciò elli in su l'orribil soglia,
«ond'esta oltracotanza in voi s'alletta?

Perché recalcitrate a quella voglia
a cui non puote il fin mai esser mozzo,
e che più volte v'ha cresciuta doglia?

Che giova ne le fata dar di cozzo?
Cerbero vostro, se ben vi ricorda,
ne porta ancor pelato il mento e 'l gozzo».

Poi si rivolse per la strada lorda,
e non fé motto a noi, ma fé sembiante
d'omo cui altra cura stringa e morda

che quella di colui che li è davante;
e noi movemmo i piedi inver' la terra,
sicuri appresso le parole sante.

Dentro li 'ntrammo sanz'alcuna guerra;
e io, ch'avea di riguardar disio
la condizion che tal fortezza serra,

com'io fui dentro, l'occhio intorno invio;
e veggio ad ogne man grande campagna
piena di duolo e di tormento rio.

Sì come ad Arli, ove Rodano stagna,
sì com'a Pola, presso del Carnaro
ch'Italia chiude e suoi termini bagna,

fanno i sepulcri tutt'il loco varo,
così facevan quivi d'ogne parte,
salvo che 'l modo v'era più amaro;

ché tra gli avelli fiamme erano sparte,
per le quali eran sì del tutto accesi,
che ferro più non chiede verun'arte.

Tutti li lor coperchi eran sospesi,
e fuor n'uscivan sì duri lamenti,
che ben parean di miseri e d'offesi.

E io: «Maestro, quai son quelle genti
che, seppellite dentro da quell'arche,
si fan sentir coi sospiri dolenti?».

Ed elli a me: «Qui son li eresiarche
con lor seguaci, d'ogne setta, e molto
più che non credi son le tombe carche.

Simile qui con simile è sepolto,
e i monimenti son più e men caldi».
E poi ch'a la man destra si fu vòlto,
passammo tra i martiri e li alti spaldi.

Bản dịch của Nguyễn Văn Hoàn

Tầng Địa ngục thứ VI. Nhờ sự can thiệp của Thiên đình, Virgilio và Dante được vào thành Dite, nơi giam những người dị giáo.

Mặt tôi biến sắc vì lo sợ,
Khi thấy thầy quay lại,
Vội giấu đi nỗi lo sợ của mình.

Thấy dừng lại, vẻ căng thẳng và như nghe ngóng,
Vì mắt không thể nhìn xa
Trong đêm tối sương sa mù mịt.

- “Chúng ta cần thắng trận này,
Thầy nói tiếp: - “Nếu không... nàng đã thân hành...
Ta nóng lòng chờ đợi một người sẽ đến”.

Tôi nhận thấy thầy có ý chữa lại
Câu nói đầu bằng câu nói sau,
Và câu trước, câu sau không thống nhất.

Lời lẽ của thầy làm tôi lo ngại,
Vì nhận ra qua những câu đứt đoạn,
Một ý gì, có thể tồi tệ hơn.

- “Có bao giờ một người từ vòng đầu Địa Ngục
Xuống tận đáy của lòng chảo thảm sầu
Chỉ để nhận được một điều: mọi hi vọng tiêu tan!”

Tôi hỏi thế và thầy liền đáp:
- “Thật hiếm người như chúng ta,
Dám làm một hành trình như đã trải qua.

Hồi xưa có lần ta đã đến đây,
Theo khẩn cầu của Ẻriton độc ác,
Người chuyên việc gọi hồn về nhập xác.

Không lâu sau khi hồn ta lìa xác,
Mụ sai ta vào sau dãy thành này,
Để cứu một linh hồn thoát khỏi ngục Giuda.

Đó là nơi thẳm sâu và tăm tối nhất,
Xa mặt trời và muôn vật vần xoay,
Nhưng con cứ yên tâm, ta thông tỏ mọi đường đi.

Vùng đẫm lầy hơi bốc lên nồng nặc,
Bao bọc quanh thành phố thảm sầu,
Không thể vào, nếu không dùng vũ lực.”

Thầy nói nhiều nhưng tôi đều quên hết,
Vì mắt tôi bị thu hút hoàn toàn,
Bởi đỉnh tháp cao, sáng ngời ánh lửa.

Nơi đó bỗng thình lình xuất hiện,
Ba hung thần be bét máu me,
Có cử chỉ và dáng dấp nữ giới.

Thắt lưng toàn bằng rắn bảy màu xanh lét,
Rắn rừng, rắn giun làm tóc trên đầu,
Vấn quanh thái dương, ôi khủng khiếp!

Còn thầy thì đã biết tất cả,
Đó là tùy tùng của nữ hoàng xứ vĩnh viễn đau thương,
Thầy nói với tôi: - “Trông kìa, bầy Erine hung dữ.

Bên trái là Megiera,
Aletto đang khóc than bên phải,
Còn ở giữa là Tesifon”. Rồi thầy ngừng lại.

Lũ hung thần dùng ngón tay sắc tự cào mình
Tay đấm ngực miệng gào lên ầm ĩ,
Tôi khiếp sợ, tôi vội ôm chầm lấy nhà thơ.

- “Medusa, lại đây, hãy biến nó thành đá”
Cả bọn cùng hét lên và cùng nhìn xuống dưới.
“Chúng tao chưa báo đủ mối thù Texeo ngày trước!”

Thầy bảo: - “Hãy quay lưng và nhắm nghiền mắt lại,
Vì nếu Googon hiện ra mà con nhìn nó,
Thì vĩnh viễn không còn được trở lại trên kia!”

Thầy bảo thế rồi tự xoay tôi lại,
Và ý chừng chưa hẳn tin tôi,
Thầy lấy tay mình bịt kín mắt tôi!

Hỡi độc giả trí thông minh lành mạnh,
Hãy tìm xem ý nghĩa ẩn tàng,
Dưới lớp màn những câu thơ kỳ lạ.

Bỗng có tiếng động ầm ầm khủng khiếp,
Rồi ập đến một dòng nước đục ngầu,
Khiến cả đôi bờ cùng run rẩy.

Chẳng khác gì một trận cuồng phong dữ dội,
Sinh ra từ những luồng khí ngược chiều,
Táp vào rừng, không có gì ngăn được.

Vặt cành cây, quật nát, rồi cuốn đi,
Xốc tới trước, bui tung mù, hỗn loạn,
Cả thú dữ lẫn mục đồng đều chạy trốn.

Thầy bỏ tay bịt mắt tôi và nói:
- “Trụ vững tinh thần mà xem cơn điên của dòng sông cổ đại,
Nơi thoát ra làn khói màu đen kịt.

Như gặp phải kẻ thù rắn ráo,
Lũ nhái táo tác chạy trên mặt nước,
Cho đến khi giấu mình được dưới bùn.

Tôi thấy hàng nghìn âm hồn tàn tạ,
Cùng chạy trốn trước một người đang sải bước,
Vượt qua dòng sông Stigie nhưng mà nước chẳng ướt chân.

Người ấy như muốn tránh làn uế khí,
Thường dùng tay trái phẩy ngang trước mặt,
Có vẻ việc đó khiến người không thoải mái.

Tôi biết đó là sứ giả Thiên đình,
Vội nhìn thầy và thầy ra hiệu cho tôi
Đứng lặng im và cúi đầu trước người đó,

Tôi cảm thấy người đó sao cao ngạo,
Tiến đến cửa, lấy đũa con gõ nhẹ,
Cửa mở toang, không chút gì cưỡng lại!

Đứng trên bậc cửa kinh hoàng, người đó quát:
- “Hỡi bọn đày biệt xứ, bọn thối tha ngu ngốc,
Sao chúng bay lại hỗn xược thế kia?

Dám chống lại một lệnh chỉ từ trời cao?
Mà kết cục thì không thể nào khác được,
Chỉ làm nặng thêm tội trạng chúng bay.

Có ích gì đối đầu với số phận,
Chuyện Sebero hẳn các ngươi còn nhớ,
Đến nay cổ và cằm hắn vẫn còn trơ trụi.

Rồi người quay lại con đường lầy lội,
Không nói với chúng tôi lấy một lời,
Có vẻ như đang bận tâm điều khác.

Nhưng không phải cho những người vừa gặp trên đường,
Còn chúng tôi tiến về phía đô tành,
Rất yên tâm vì bấy nhiêu lời thánh thiện.

Chúng tôi đi vào, không còn bị ai sinh sự,
Còn tôi, chỉ mong sao được thấy,
Số phận những người bị giam giữ nơi đây.

Vừa bước vào, tôi đảo mắt nhìn quanh,
Và thấy... mông mênh là đồng ruộng,
Rộn tiếng khóc than và cực hình tàn khốc.

Giống như ở Acli nơi dòng sông Rodano chảy chậm,
Hay như ở Pola gần vịnh Carnano,
Miền biên cương nước Ý tắm mình trong biển cả.

Mặt đất nhấp nhô toàn mồ mả,
Cao thấp lổn nhổn khắp nơi,
Và quang cảnh thì muôn phần buồn bã!

Lửa rải khắp, cháy quanh các mộ,
Trùm lên chúng cực kỳ gay gắt,
Tưởng không sắt nào nung được đỏ hơn.

Mọi nấm mồ, nắp đều bật mở,
Từ bên trong thoát ra mọi tiếng khóc than,
Chắc của người âm hồn đang bị khảo tra khốn khổ.

Tôi hỏi: - “Thưa thầy, họ là ai?
Mà bị trôn vùi trong những mộ này,
Phát lên tiếng khóc sao não nùng đau đớn?”

Thầy đáp: - “Đây toàn những tên dị giáo,
Đủ mọi giới cùng môn đồ của chúng,
Mồ ở đây chứa nhiều người hơn con tưởng.

Những tội phạm giống nhau được nhét cùng một hố,
Những nấm mồ ít nhiều đều bị nung đỏ,”
Rồi người rẽ qua bên phải,
Chúng tôi đi giữa những nhục hình và tường thành cao ngất.

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Dante Alighieri » Khúc IX