27/04/2024 09:59Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Tây Sơn
Đăng bởi hongha83 vào 18/04/2020 21:40
Nguyên tác
前程萬里付悠悠，
不著南冠學楚囚。
今古是非爭大夣，
北南去往屬虛舟。
飯支殘病饑來食，
睡壓餘情醉後休。
不是征人心似鐵，
愁深已轉入無愁。
Phiên âm
Tiền trình vạn lý phó du du,
Bất trứ nam quan học Sở tù[1].
Kim cổ thị phi tranh đại mộng,
Bắc Nam khứ vãng thuộc hư chu[2].
Phạn chi tàn bệnh cơ lai thực,
Thuỵ áp dư tình tuý hậu hưu.
Bất thị chinh nhân tâm tự thiết,
Sầu thâm dĩ chuyển nhập vô sầu.Dịch nghĩa
Con đường trước mắt, mặc cho muôn việc muốn đến đâu thì đến
Không bắt chước kẻ tù nước Sở đội mũ phương nam
Việc phải trái trong đời, kim cổ chẳng qua như giấc mộng lớn
Đi hay ở, về Bắc hay Nam, rút lại chỉ có chiếc thuyền không
Cơm muối, thân bệnh, khi đói mới ăn
Ngủ khuây nỗi buồn, khi say thì nghỉ
Không phải là khách trên đường, lòng bền như sắt
Chỉ vì họ buồn quá nên đã chuyển thành không buồnBản dịch của Đông Xuyên
Tiền trình muôn dặm mặc cho trời,
Làm khổ thân chi, để tội đời?
Phải trái xưa nay cơn mộng lớn,
Bắc Nam đi lại chiếc thuyền vơi!
Miếng cơm chống bệnh ăn khi đói,
Chén rượu say tình uống để ngơi.
Đâu phải lòng người bền đọ sắt,
Cái sầu sâu quá hoá ra chai!!
Bản dịch nghĩa của Nguyễn Bích Ngô.
[1] Người tù nước Sở. Tả truyện ghi: Tấn Hầu đến xem kho quân khí, hỏi Chung Nghi: “Tên đội mũ nam quan bị trói kia là ai?”. Đáp: “Đó là tên tù nước Sở, do người nước Trịnh đem hiến ạ”. Người nước Sở có tinh thần bất khuất, mặc dù bị nước khác cầm tù vẫn đội mũ nước mình (Sở ở phương nam, nên mũ ấy gọi là nam quan), không chịu đổi mũ. Trong câu thừa bài thơ này, tác giả nói: Không bắt chước người nước Sở, đội mũ nam quan. Ý nói đành nhẫn nhục cho qua vậy.
[2] Thuyền không chở gì. Kinh Dịch thiên Trung phu: “Thừa mộc chu hư dĩ trung tín nhi tế nạn, nhược thừa hư chu sĩ thiệp xuyên dã” (Cưỡi thuyền gỗ không: Đem lòng trung tín mà vượt hoạn nạn, cũng như cưỡi thuyền không mà qua sông vậy). Ý nói trong bài này là lo nạn nước.