28/04/2024 00:54Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thanh
Đăng bởi tôn tiền tử vào 08/02/2019 08:22
Nguyên tác
梁宋遺墟指汴京，
紛紛禪代事何輕！
也知光義難為弟，
不及朱三尚有兄。
將帥權傾皆易姓，
英雄時至忽成名。
千秋疑案陳橋驛，
一著黄袍遂罷兵。
Phiên âm
Lương Tống[1] di khư chỉ Biện Kinh,
Phân phân thiện đại sự hà khinh!
Dã tri Quang Nghĩa[2] nan vi đệ,
Bất cập Chu Tam[3] thượng hữu huynh.
Tướng suý quyền khuynh giai dịch tính[4],
Anh hùng thời chí hốt thành danh.
Thiên thu nghi án Trần Kiều[5] dịch,
Nhất trước hoàng bào toại bãi binh.Bản dịch của phanlang @www.tvvn.org
Biện Kinh di chỉ Tống Lương,
Nhường ngôi tiếp chức nhược cường nhẹ xem.
Quang Nghĩa chẳng muốn làm em,
Chu Tam huynh đệ ấm êm chẳng dời.
Nắm quyền tướng soái đổi đời,
Anh hùng khi gặp đúng thời danh nêu.
Ngàn năm nghi án Trần Kiều,
Áo vua vừa mặc về triều bãi binh.
Biện Lương hay Biện Kinh, còn gọi là Đông Kinh, Đông Đô, là thủ đô của Hậu Lương, Bắc Tống, nay là phủ Khai Phong, tỉnh Hà Nam.
[1] Nhà Hậu Lương (907-923), một triều đại của thời kỳ Ngũ Đại thập quốc, do Lương Vương Chu Ôn 梁王朱温 soán ngôi nhà Đường xưng đế hiệu. Nhà Tống do Triệu Khuông Dận 趙匡胤 lập nên.
[4] Thay đổi họ, thay đổi triều đại. Thời quân chủ, những người nắm quyền chỉ là một họ, cha truyền con nối, cho nên họ khác lên làm vua thay họ đương quyền, gọi là dịch tính hoặc thay đổi triều đại.
[2] Triệu Quang Nghĩa 趙光義, em Triệu Khuông Dận. Sau khi Triệu Khuông Dận (Tống Thái Tổ) chết, Triệu Quang Nghĩa thay thế làm vua tức Tống Thái Tông, giết thái tử con của anh mình để trừ hậu hoạn. Ngôi vua chỉ đời đời truyền lại cho con cháu Triệu Quang Nghĩa. Làm em như Quang Nghĩa không bằng Chu Ôn.
[3] Chu Ôn vua đầu nhà Hậu Lương, sau khi lên ngôi liền phong anh ruột là Chu Toàn Dục 朱全昱 làm Quảng Vương, ba con trai của Chu Toàn Dục đều được phong vương. Chu Ôn có 3 anh em trai, Chu Ôn đứng thứ 3, Chu Toàn Dục là anh cả, Chu Tồn 朱存 anh kế. Chu Tồn và Chu Ôn gia nhập quân đội của Hoàng Sào, khi đánh Quảng Châu, Chu Tồn chết trận. Chu Ôn tham gia nhiều trận chiến, lên làm tướng, chỉ huy một cánh quân. Đánh chiếm được Trường An, Hoàng Sào lên ngôi, xưng đế lập nước Đại Tề, lịnh Chu Ôn đem quân giữ Đồng Châu. Quân Chu Ôn bị quân triều đình (nhà Đường) vây khổn, xin tiếp viện, tướng thân tín của Hoàng Sào dấu không cho Hoàng Sào biết, nên không có quân tiếp viện đến giải vây. Chu Ôn đầu hàng, được vua Đường trọng dụng, Cho Ôn bèn hợp quân với quân triều đình đánh lại Hoàng Sào, Hoàng Sào thua chạy. Sau Chu Ôn lật nhà Đường lập ra nhà Hậu Lương.
[5] Trần Kiều là tên một trạm dịch phía bắc Biện Lương. Nhà Hậu Chu được tin Khiết Đan đem quân xuống đánh (năm 960), bèn sai Triệu Khuông Dận đang làm Điện tiền đô điểm kiểm (chỉ huy Cấm vệ quân) kiêm Tống Châu quy đức quân tiết độ sứ ra binh chống cự. Khi Triệu đem quân đến trạm Trần Kiều, có quan viên tổ chức tiệc chúc mừng ra quân, Triệu uống say, các tướng thân tín mặc áo hoàng bào (của vua) cho Triệu, lúc tỉnh dậy quân lính hô vạn tuế. Các tướng làm binh biến, yêu cầu Triệu lên ngôi vì vua Hậu Chu còn quá nhỏ (7 tuổi), không ai chỉ huy quân đội toàn quốc đánh Khiết Đan. Triệu Khuông Dận đem binh về kinh, các quan trong triều đồng ý thảo chiếu thư để Triệu lên ngôi. Sau Triệu xuất sư đánh thắng Khiết Đan.