26/04/2024 16:21Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Sơ Đường
Đăng bởi tôn tiền tử vào 16/10/2021 17:36
Nguyên tác
穹廬雜種亂金方，
武將神兵下玉堂。
天子旌旗過細柳，
匈奴運數盡枯楊。
關頭落月橫西嶺，
塞下凝雲斷北荒。
漠漠邊塵飛衆鳥，
昏昏朔氣聚羣羊。
依稀蜀杖迷新竹，
髣髴胡牀識故桑。
臨海舊來聞驃騎，
尋河本自有中郎。
坐看戰壁爲平土，
近待軍營作破羌。
Phiên âm
Khung lư[1] tạp chủng loạn kim phương[2],
Vũ tướng thần binh hạ ngọc đường[3].
Thiên tử tinh kỳ qua Tế Liễu[4],
Hung Nô vận số tận khô dương[5].
Quan đầu lạc nguyệt hoành tây lĩnh,
Tái hạ ngưng vân đoạn bắc hoang.
Mạc mạc biên trần phi chúng điểu,
Hôn hôn sóc khí tụ quần dương.
Y hi Thục trượng[6] mê tân trúc,
Phảng phất Hồ sàng[7] thức cố tang.
Lâm Hải[8] cựu lai văn Phiêu Kỵ,
Tầm Hà[9] bổn tự hữu Trung lang.
Toạ khan chiến bích vi bình thổ,
Cận đãi quân doanh tác phá Khương.Bản dịch của phanlang @www.tvvn.org
Khung lư tạp chủng loạn kim phương,
Vũ tướng thần binh hạ Ngọc đường.
Thiên tử tinh kỳ qua Tế Liễu,
Hung Nô vận số tận khô dương.
Quan đầu lạc nguyệt hoành tây lĩnh,
Tái hạ ngưng vân đoạn bắc hoang.
Mạc mạc biên trần phi chúng điểu,
Hôn hôn sóc khí tụ quần dương.
Y hi Thục trượng mê tân trúc,
Phảng phất Hồ sàng thức cố tang.
Lâm Hải cựu lai văn Phiêu Kỵ,
Tầm Hà bổn tự hữu Trung lang.
Toạ khan chiến bích vi bình thổ,
Cận đãi quân doanh tác phá Khương.
[1] Nhà vòm của dân du mục phương bắc cổ đại, làm bằng chiên trướng, dễ làm dễ gỡ tiện cho việc di chuyển theo các nguồn nước và đồng cỏ cho súc vật ăn. Khung lư cũng chỉ các sắc dân du mục bắc phương và tây vực.
[2] Phương tây, chỉ vùng Tây Vực.
[3] Nhà cửa lầu gác có chạm ngọc vàng, chỉ cung vua, kinh sư.
[4] Tức Tế Liễu doanh 細柳營, di chỉ tại tây nam thành phố Hàm Dương 咸陽市, bờ bắc sông Vị 渭河, tỉnh Thiểm Tây, do Chu Á Phu 周亞夫 đóng thời Hán Văn Đế. Năm 158 tr.CN, Hung Nô đại cử 6 vạn kỵ binh chia hai đường đánh vào Thượng quận 上郡 và Vân Trung quận 雲中郡, nhà Hán chia quân ra chống giữ, lệnh Chu Á Phu đang làm thái thú Hà Nội ra đóng đồn tại Tế Liễu để bảo vệ Trường An.
[5] Thông khô, ý muốn nói Hung Nô như thông khô, sẽ bị đem đốt.
[6] Tức cung trúc trượng 筇竹杖, gậy làm bằng loại tre cung trúc đất Thục ruột đặc, dẽo và khó gãy.
[7] Ghế giường của người Hồ khung bằng gỗ dâu, vải bố, có thể xếp lại được để dễ di chuyển, ý nói người Hồ sống thiếu thốn, đơn giản.
[8] Thời Hán, năm 119 tr.CN, Phiêu Kỵ tướng quân Hoắc Khứ Bệnh 驃騎將軍霍去病 hành quân đánh Hung Nô lần hai (cùng với Vệ Thanh, chia hai đường tiến lên mạc bắc) đã đến Hãn Hải, lập nhiều chiến công được Hán Vũ Đế khen thưởng. Người sau thường dùng điển tích “Lâm Hải” để chỉ việc hành quân xa.
[9] Tìm nguồn sông Hoàng Hà. Năm 119 tr.CN, Trung lang tướng Trương Khiên 張騫 được lệnh đi sứ nước Ô Tôn 烏孫 nhằm mục đích liên kết với Ô Tôn để đánh Hung Nô, cho phó sứ đi ngoại giao các nước Đại Uyển 大宛, Đại Nguyệt Thị 大月氏, Đại Hạ 大夏, Khang Cư 康居 ở Tây Vực, tuy không thành công mấy nhưng Trương Khiên tìm được đầu nguồn sông Hoàng Hà. Ông nói phát nguyên từ vùng Điền 窴, núi Côn Lôn.