Vịnh sử kỳ 1

詠史其一

Bài thơ này tuy lấy tựa là vịnh sử, nhưng là làm truy niệm vua Văn Tông. Theo sử chép, vua Văn Tông biết rõ cái tệ của Mục Tông và Kính Tông, nên sau khi lên ngôi, ông “cố sức trị vì, bỏ những chuyện xa xỉ, thực hành tiết kiệm”, mưu chuyện tiêu diệt bọn hoạn quan Cừu Sĩ Lương. Nhưng kết quả không được như ý, chuyện thất bại. Bọn hoạn quan Cừu Sĩ Lương lại càng hung hăng ngang tàng, Văn Tông phải “nhận chế nơi đám gia nô”, uất ức không vui, đến tháng giêng năm Khai Thành thứ năm (840), vua mất.
[1] Hoá thạch của nhựa thông, rất quý. Tống thư chép: Ninh Châu dâng lên Tống Vũ Đế, Lưu Tục thời Nam triều một cái gối làm bằng hổ phách. Trong cuộc chinh chiến với phương bắc, cần có hổ phách để trị vết thương. Vũ Đế ra lệnh nghiền nát cái gối này ra để dùng trị thương cho tướng sĩ.
[] Có bản chép là 珍珠. “Trân châu xa” là xe có trang sức bằng những hạt châu. Thời Chiến quốc, Nguỵ Huệ ương khoe với Tề Uy Vương rằng, nhà vua có viên trân châu lớn có thể chiếu sáng trước sau 12 xe. Tề Uy Vương trả lời, nước Tề lấy hiền thần làm của quý quốc gia. Ở đây ý nói Văn Tông nhà Đường kiệm ước, chú trọng nhân tài.
[3] Ngựa sản ở Thanh Hải, truyền thuyết nói ngày có thể đi ngàn dặm. Ở đây ý chỉ người tài.
[4] Do tích vua Tần Huệ Vương thời Chiến Quốc đem 5 mỹ nhân cho vua Thục. Thục Vương lại cho 5 tráng sĩ đón về. Khi đi qua Hạnh Đồng, thấy một con rắn lớn từ trong hang núi bò ra, 5 tráng sĩ chém được vào đuôi rắn. Nhưng núi đổ xuống vùi lấp cả mỹ nhân và tráng sĩ.
[6] Tức núi Cửu Nghi, nay tại huyện Ninh Viễn tỉnh Hồ Nam, tương truyền là nới chôn vua Thuấn. So sánh với Chương Lăng của Đường Văn Tông.
[7] Cờ có những lông chim phí thuý rực rỡ. Đây ý nói nhưng nghi trượng của Đường Văn Tông.
[5] Tương truyền Ngu Thuấn đánh đàn ngũ huyền, hát khúc Nam phong, tức Nam huân khúc, có câu: “Nam phong chi huân hề, Khả dĩ giải ngô dân chi mạn hề” (Gió nam mát mẻ hề, Có thể khiến dân ta được khoan hoà hề). Đây có ý so sánh Văn Tông với vua Thuấn.