26/04/2024 00:05Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Bắc Tống, Liêu
Đăng bởi Hà Như vào 04/01/2013 16:49
Nguyên tác
故人昔有凌雲賦，
何意陸沉黃綬間。
頭白眼花行作吏，
兒婚女嫁望還山。
心猶未死懷中物，
春不能朱鏡里顏。
寄語諸公肯湔祓，
割雞令得近鄉關。
Phiên âm
Cố nhân tích hữu lăng vân phú[1],
Hà ý lục trầm[2] hoàng thụ[3] gian.
Đầu bạch nhãn hoa hành tác lại,
Nhi hôn nữ giá[4] vọng hoàn san[5].
Tâm do vị tử hoài trung vật[6],
Xuân bất năng chu kính lý nhan.
Ký ngữ chư công khẳng tiến phất[7],
Cát kê[8] linh đắc cận hương quan.Dịch nghĩa
Ngày trước bạn có phú lăng vân
Sao lại để mai một trong dải ấn màu vàng
Đầu bạc mắt hoa ra làm chức quan nhỏ
Trai lấy vợ, gái gả chồng mong về núi
Thứ mang mể trong lòng vẫn say sưa
Mùa xuân cũng không làm cho mặt hồng được trong gương
Gửi lời cho các ông cần tiến cử
Mổ gà chăng nữa để được gần quê nhàBản dịch của Lê Xuân Khải
Trước đây bạn có phú lăng vân
Dải ấn vàng sao để lỡ thân
Đầu bạc, mắt hoa ra chức lại
Gái chồng, trai vợ ngóng non ngàn
Vật trong bọc vẫn say lòng dạ
Mặt trước gương không thắm sắc xuân
Lời gửi các ông nên tiến cử
Mổ gà để được quán quê gần.
Bài này tuyển từ Sơn Cốc tập quyển 9, bản Tứ khố toàn thư. Không rõ sự tích của hai ông Liễu Thông Tẩu và Vương Văn Thông.
[1] Ý là có nhiều tài năng. Tư Mã Tương Như truyện trong Sử ký chép: Hán Vũ Đế đọc Đại nhân phú của Tư Mã Tương Như, thấy “Phiêu phiêu hữu lăng vân chi khí” (Hừng hực có khí thế vươn mây).
[2] Nghĩa là mai một.
[3] Dây ấn màu vàng là vật đeo của quan lại cấp thấp. Bách quan công khanh biểu trong Hán thư chép: Xếp cấp bậc hai trăm thạch trở lên dều ấn đồng giải màu vàng.
[5] Chỉ về ẩn cư.
[4] Hậu Hán thư, Dật dân liệt truyện chép: Hương Trường tên chữ là Tử Bình, ẩn cư không ra làm quan, lo cho con trai lấy vợ, con gái lấy chồng xong, cùng với bạn đi thăm Ngũ Nhạc không biết về sau ra sao.
[6] Ý câu này là hứng thú uống rượu vẫn như trước đây không giảm.
[7] Nguyên ý là gạt bỏ thói xấu cũ sau phần nhiều để chỉ ý được đề bạt.
[8] Ý là làm quan địa phương, chữ từ Luận ngữ, Dương hoá: “Khổng Tử chí Tử Du tác huyện tể Đích Vũ thành văn huyền ca chi thanh. Phu Tử hoan nhĩ nhi tiếu viết: Cát kê yên dụng ngưu đao” (Khổng tử đến Vũ Thành nơi Tử Du đang làm huyện lệnh nghe có tiếng đàn ca. Phu Tử mỉm cười nói: Mổ gà cần gì dùng dao mổ trâu.) Ý của nhà thơ là nhắc nhở người cầm quyền nên đề bạt bạn làm chức quan điạ phương.