Hoả xa

Bài thơ này làm trước cuộc tổng khởi nghĩa dự định vào giờ Ngọ, ngày Ngọ, tháng Ngọ tức là ngày mồng 2 tháng 5 năm Bính Thìn (tức 8-6-1916). Trần Cao Vân đã làm bài thơ này để ra hiệu lệnh mật cho các nơi. Nhưng sau đó, theo quyết nghị chung, vì trường hợp khẩn cấp, phải khởi nghĩa trước một tháng, vào đêm mồng 2 tháng 4 (tức 3-5-1916). Nhưng ngay chiều mồng 1, âm mưu bị bại lộ, cuộc khởi nghĩa chưa kịp nổ ra đã thất bại.

Tiêu đề có bản chép là Hoả xa Quế Hàn.

Khảo dị:

Một mối xa thư đã biết chưa?
Bắc Nam xe lửa giáp nhau vừa.
Đường rầy đã sẵn thang mây bước,
Ống khói càng cao ngọn gió đưa.
Sấm dậy tư bề trăm máy chuyển,
Chớp thâu muôn dặm nửa giờ trưa.
Trời sai ra dọn xong từ đấy,
Một mối xa thư đã biết chưa?

[1] Lấy từ lời sấm Trạng Trình: “Trời sai quỷ vương dọn đàng...“