27/04/2024 04:41Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 04/04/2022 17:20
Nguyên tác
萬頃烟波一葉船，
輕輕重到渭城邊。
金錢客計輸租便，
裘馬人誇得意偏。
驢技精粗來海浦，
鯨封左右接江煙。
恰逢月鑰陽初復，
人事誰能上合天。
Phiên âm
Vạn khoảnh yên ba nhất diệp thuyền,
Khinh khinh trùng đáo Vị thành biên.
Kim tiền khách kế thâu tô tiện,
Cừu mã nhân khoa đắc ý thiên.
Lư kỹ tinh thô lai hải phố,
Kình phong tả hữu tiếp giang yên.
Cáp phùng nguyệt thược dương sơ phục,
Nhân sự thuỳ năng thướng hợp thiên.Bản dịch của Việt Thao
Chiếc thuyền lướt sóng khói bềnh bồng,
Thành Vị đây rồi sát bến trông.
Thu thuế bằng tiền bay đặt mánh,
Khoác y lên ngựa chúng khoe ngông.
Tài lừa tráo trở vào từ biển,
Mồ cá loi thoi đến tận sông.
Gặp lúc trăng thanh, thời khí lại
Ai đem nhân sự thấu trời không?
Rút từ Tích chỉ tập.
Năm 1885, kinh thành thất thủ, vua Hàm Nghi bôn đào, Pháp đưa Đồng Khánh lên ngôi, kêu gọi các cựu thần nhà Nguyễn hợp tác. Trần Văn Gia vẫn sống đời dạy học, không chịu ra làm quan, theo giặc. Chính quyền bảo hộ biết ông là một cựu thần có khí tiết, luôn theo dõi và tìm cách dụ dỗ. Trong lần triệu tập các sĩ phu về tỉnh, ông là người đầu sổ được viên công sứ Nam Định chú ý mời. Cuộc hành trình đến thành Vị, ông đi thuyền ngược dòng sông Ninh Cơ vào sông Hồng, đến đoạn quá Mỹ Lộc thì rẽ vào sông Nam Định. Ngồi trên thuyền, ông ôn lại kỷ niệm xưa qua những trận đánh oai hùng thời Văn Thân chống Pháp. Tàu đổ bộ của chúng từ ngoài biển vào, nghĩa quân cố ngăn bước xâm lăng của giặc, mồ chôn chúng vẫn còn rải rác hai bên bờ sông. Nhưng giờ đây, tình thế đổi thay, Pháp đã thống trị, vơ vét tài sản của dân Việt bằng cách đánh thuế rất nặng, cảm xúc làm bài thơ này.