06/05/2024 02:00Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Cận đại
Đăng bởi tôn tiền tử vào 20/03/2016 23:06
Nguyên tác
學海琴書歷幾秋，
南關回首思悠悠。
百年祖國歸胡虜，
七尺殘軀付碧流。
斯世不逢明聖友，
來生且報父兄仇。
此行畫謁藍山帝，
換起重殲法賊頭。
Phiên âm
Học hải cầm thư lịch kỷ thu,
Nam quan[1] hồi thủ tứ du du.
Bách niên tổ quốc quy Hồ lỗ[2],
Thất xích tàn khu phó bích lưu.
Tư thế bất phùng minh thánh hữu[3],
Lai sinh thả báo phụ huynh cừu.
Thử hành hoạch yết Lam Sơn đế[4].
Hoán khởi trùng tiêm Pháp tặc đầu.Bản dịch của Đào Trinh Nhất
Bể học xông pha trải bấy lâu,
Thân tù ngoảnh lại nghĩ mà đau!
Trăm năm đất tổ về quân mọi,
Bảy thước thân tàn mặc nước sâu.
Bạn tốt đời nay sao vắng cả?
Thù nhà kiếp khác dễ quên đâu!
Hồn ta được gặp Lam Sơn đế,
Quyết mượn oai linh chém Pháp đầu.
Bài thơ tuyệt mệnh này được làm ở nhà tù Hoả Lò, Hà Nội, khoảng cuối năm 1915 và đọc cho một người anh họ nghe khi ông này vào thăm, sau đó các nhà cách mạng truyền đi.
[1] Tích Chung Nghi người nước Sở bị nhà Tấn bắt, đội cái mũ của Sở (Sở ở phương Nam, nên gọi là mũ phương Nam - Nam quan). Vua Tấn thấy Chung Nghi, hỏi ai, bình thản trả lời là tên tù nước Sở, do đó “Nam quan” trỏ người tù phương Nam.
[2] Ở đây chỉ Pháp.
[3] Một người bạn đồng chí đồng học với ông Quyến khi mới Đông du là Nguyễn Tiêu Đẩu (Nguyễn Bá Trác) sau về hàng thực dân Pháp, đã chỉ đường cho mật thám bắt ông để đổi lấy công danh.
[4] Chỉ Lê Lợi, lãnh tụ cuộc khởi nghĩa Lam Sơn lập ra nhà Lê.