23/04/2024 19:59Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 09/04/2022 08:29
Nguyên tác
凄涼黑雨灑經津，
白眼樓前半夜瞋。
亦覺力衰難鼎宋，
其如恩重故錐秦。
百年果有生心事，
除夕堪悲死節臣。
近日芻靈爲價重，
能無作厲似張巡。
Phiên âm
Thê lương bắc vũ sái Kinh tân[1],
Bạch nhãn lâu tiền bán dạ sân.
Diệc giác lực suy nan đỉnh Tống[2].
Kỳ như ân trọng cố chuỳ Tần[3].
Bách niên quả hữu sinh tâm sự,
Trừ tịch kham bi tử tiết thần.
Cận nhật, sồ linh[4] vi giá trọng,
Năng vô tác lệ tự Trương Tuần[5]?Dịch nghĩa
Đêm đen, mưa lạnh tới bến đò Kinh Lũng,
Thức đến nửa đêm, mắt trắng giận dữ nhìn ra trước nhà.
Cũng biết sức đã suy, khôn chống đỡ cơ đồ nhà Tống,
Song vì ơn nặng, phải đem dùi nện xe vua Tần.
Niềm tâm sự này quả còn mãi mãi trăm năm,
Càng thương cho người bầy tôi tử tiết vào đêm trừ tịch.
Gần đây, hình nhân giá đắt lắm,
Không biết có hiển linh giết giặc như Trương Tuần?Bản dịch của Nguyễn Văn Huyền
Bến Kinh đêm lạnh, đẫm mưa dầm,
Trằn trọc canh trường, mắt mở trân.
Biết sức yếu mòn, khôn đỡ Tống,
Vì ơn sâu nặng, phải đâm Tần.
Trăm năm khắc khoải niềm tâm sự,
Một lối buồn đau bậc tiết thần.
Xót nỗi hình nhân sao giá đắt,
Khí thiêng giết giặc giống Trương Tuần?
Vũ Hữu Lợi 武有利 (1836-1886) người xã Dao Cù, huyện Nam Chân, tỉnh Nam Định, nay là thôn Dao Cù, xã Đồng Sơn, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định, sau đổi tên thành Vũ Ngọc Tuân, đỗ tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân khoa Ất Hợi (1875) đời Tự Đức, có công chống Pháp trong phong trào Cần Vương, chiêu mộ nghĩa sĩ, liên kết với binh lính chuẩn bị khởi nghĩa chiếm lại Nam Định thì bị bạn học cũ là Án sát Nam Định Vũ Văn Báo chỉ điểm cho quân Pháp bắt và xử tử vào đêm 30 tết Bính Tuất.
[1] Bến đò Kinh Lũng ở trên đường từ quê tác giả sang Dao Cù.
[2] Văn Thiên Tường giúp Tống chống xâm lược Mông Cổ, nhưng vì thế cô lực kiệt, bị giết.
[3] Trương Lương tướng nhà Hán, dùng tráng sĩ nện xe Thuỷ Hoàng để báo thù.
[4] Tục ngày trước thường làm hình người giả để chôn thay người thân chết mất xác.
[5] Người đời Đường, đậu tiến sĩ, cùng Hứa Viễn giữ thành Tuy Dương chống giặc An Lộc Sơn. Bị bắt, ông mắng chửi giặc, nói: “Ta nguyệt hết lòng báo ơn trước, chết đi ta sẽ làm ma để giết giặc”.