19/04/2024 17:35Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Nguyên
Đăng bởi tôn tiền tử vào 07/11/2018 09:18
Nguyên tác
南宮玉堂春晝晴，
瑣窗霧垂幽思清。
先生胸次幾丘壑，
淡墨落紙詩無聲。
白雲滅沒春山碧，
萬水淋漓元氣濕。
風煙自昔鹿門深，
似愛厖公不浪出。
襄陽雲臥思怡悅，
不為濃纖更巧拙。
虛堂生白定何如，
玉氣柱空虹貫月。
Phiên âm
Nam Cung ngọc đường xuân trú tình,
Toả song vụ thuỷ u tứ thanh.
Tiên sinh hung thứ kỷ khâu hác,
Đạm mặc lạc chỉ thi vô thanh.
Bạch vân diệt một xuân sơn bích,
Vạn thuỷ lâm ly nguyên khí thấp.
Phong yên tự tích Lộc Môn[1] thâm,
Tự ái Bàng công[2] bất lãng xuất.
Tương Dương vân ngoạ tứ di duyệt[3],
Bất vị nồng tiêm[4] canh xảo chuyết.
Hư đường sinh bạch[5] định hà như?
Ngọc khí[6] trụ không hồng quán nguyệt.Dịch nghĩa
Ngày xuân tạnh nhà ngọc của Nam Cung
Mù phủ song tứ thêm thanh u
Bụng tiên sinh chứa bao là gò suối
Mực nhạt vương giấy thành thơ không lời
Mây trắng lãng đãng núi xuân xanh
Nguyên khí ẩm tranh như có nước đọng
Gió khói núi Lộc Môn từ xưa sâu thẳm
Tựa như ưa Bàng công không bay đi
Nằm trong mây ở Tương Dương lòng vui thú
Không theo khuôn phép nào mà thay đổi khéo vụng
Nhà trống trải sinh trắng, định sao đây?
Cầu vồng bằng khí ngọc dâng tận trăng.Bản dịch của Lê Xuân Khải
Ngày xuân tạnh Nam Cung nhà ngọc
Mù buông song man mác thanh u
Bụng tiên sinh chứa suối gò
Mực nhạt vương giấy thành thơ không lời
Mây lãng đãng xuân tươi núi biếc
Nguyên khí giầu đọng nước trong tranh
Lộc Môn sơn gió khói quanh
Tựa như quyến luyến riêng dành Bàng công
Mây Tương Dương nằm lòng thoải mái
Vụng khéo tuỳ khuôn sáo ngoài vòng
Tự nhiên sinh trắng nhà không
Cột dựng khí ngọc cầu vồng vươn trăng
Bài này tuyển từ Thu Giản tập quyển 8. Tác giả có đề chú bên dưới thơ “Mễ Tương Dương bút, Ứng Phụng Lý Thụ Ích tàng” (Mễ Tương Dương vẽ, Lý Thụ Ích ở Ứng Phụng cất giữ). Mễ Phất là hoạ gia đời Tống, người Tương Dương, hiệu là Nam Cung lão tiên.
[1] Ở Tương Dương, Hồ Bắc có núi Lộc Môn. Mễ Phất từng ở đây, tự hiệu là Lộc Môn cư sĩ.
[2] Cuối đời Hán, Bàng Đức công từng ẩn cư ở núi Lộc Môn. Lưu Biểu đã mấy lần mời, vẫn không ra.
[3] Thơ Mạnh Hạo Nhiên có bài Thu đăng Lan Sơn ký Trương Ngũ: “Bắc Sơn bạch vân lý, Ẩn giả tự di duyệt” (Nơi mây trắng Bắc Sơn, Bậc ẩn sĩ tự thấy vui). Tác giả dùng để tả Mễ Phất hoà mình vào thú vui trong thiên nhiên.
[4] Chỉ một cách vẽ. Lạc Thần phú của Tào Thực: “Nồng tiêm đắc trung, Tu đoản hợp độ” (Đạm nhỏ đúng phép, Ngắn dài vừa độ). Ý là không theo một khuôn phép nào, tự có riêng một phong cách, phong cách vẽ thuỷ mặc của họ Mễ.
[5] Tức “hư thất sinh bạch”, lời trong Trang Tử - Nhân gian thế. Ý là nội tâm hư tĩnh là có thể lĩnh hội mọi việc. Thất là tâm, bạch là đạo.
[6] Sưu thần ký chép “Khổng Tử tu xuân thu, chế hiếu kinh xong, cầu vồng ngọc từ trời hạ xuống, hoá thành hoàng ngọc”. Ở đây dùng để ca ngợi nét vẽ kỳ diệu của Mễ Phất.