Hồi 02

[1] Chim én bay đi bay lại như chiếc thoi đưa.
[2] Ánh sáng tươi đẹp, chỉ tiết mùa xuân. Mùa xuân có 90 ngày (ba tháng), mà đã ngoài 60, tức là đã bước sang tháng ba.
[3] Là tiết đầu của mùa xuân nhằm vào đầu tháng ba.
[4] Quét mồ. Theo tục cổ, đến tiết thanh minh con cháu đi viếng và sửa sang lại phần mộ của cha mẹ tổ tiên.
[5] Dẫm lên cỏ xanh, chỉ việc trai gái đi chơi xuân, dẫm lên cỏ xanh ngoài đồng, do đó mà gọi hội thanh minh là hội đạp thanh.
[6] Chim yến (én), chim anh (có khi đọc là oanh), hai loài chim về mùa xuân, thường hay ríu rít từng đàn. Đây ví với cảnh những đoàn người rộng ràng đi chơi xuân.
[7] Ngựa xe qua lại như nước chảy, hết lớp này đến lớp khác.
[8] Ý nói người đông đúc, chen chúc.
[9] Những đoàn người ngổn ngang kéo nhau lên nơi gò đống.
[10] Một loại vàng giấy, dùng trong việc đưa ma hoặc lễ hội.
[11] Ngòi nước nhỏ.
[12] Con hát.
[13] Má hồng, chỉ người đẹp.
[14] Cành hoa thơm của trời, ví với người đẹp.
[15] Ý nói người đẹp đã chết.
[16] Dấu vết xe ngựa của những khách đến chơi bời trước đấy.
[17] Biết bao nhiêu.
[18] Nếp tử, xe châu: quan tài bằng gỗ tử và xe đưa đám tang có rèm hạt châu. Ý nói người khách mua quan tài và thuê xe tang chông cất Đạm Tiên một cách chu đáo.
[19] Thỏ bạc, ác vàng: người xưa cho rằng trong mặt trăng có con thỏ giã thuốc, trong mặt trời có con quạ vàng ba chân.
[20] Hạt ngọc châu, đây chỉ nước mắt.
[21] Thợ tạo hoá, tức là trời.
[22, 23] Phượng: chim phượng trống; loan: chim phượng mái. Trong văn cổ, loan phương dùng để chỉ đôi lứa vợ chồng. Ở đây chỉ những khách làng chơi đi lại, chung chạ ái ân với Đạm Tiên ngày trước.
[24] Ý nói luyến tiếc, ham sắc đẹp của giai nhân.
[25] Do chữ Hoàng tuyền ở dưới đất có mạch suối, mà đất thuộc màu vàng, nên gọi là hoàng tuyền.
[26] Vàng úa.
[27] Ý nói lời nào cũng như ám chỉ vào mình.
[28] Cái khí cõi âm, cõi chết, ở đây chỉ không khí bãi tha ma.
[29] Thể xác (hữu hình).
[30] Chỉ những cái gì vô hình chỉ dựa vào thể xác mà tồn tại.
[31] Tỏ sự linh thiêng cho mọi người biết.
[32] Lòng thành thuần khiết, lòng chí thành.
[33] U là tối, chỉ cõi chết; hiển là sáng rõ, chỉ cõi sống. Ý nói: chớ nề kẻ sống, người chết, kẻ cõi âm, người cõi dương.
[34] Tay càm cương ngựa. Ý nói, buông lỏng dây cương cho ngựa đi thong thả.
[35] Như nói dặm đường đi. Băng là lướt đi.
[36] Tức là lưng túi thơ. Những nhà thơ thời xưa hay ngâm phong vịnh nguyệt, nên người ta gọi thơ là phong nguyệt (gió trăng).
[37] Con ngựa, non trẻ, xinh đẹp.
[38] Chuyện trò, bày tỏ tâm tình.
[39] Thứ giày thêu mà nho sĩ thời xưa thường dùng.
[40] Dặm cỏ xanh.
[41] Cây quỳnh, cành giao: cây ngọc quỳnh và cây ngọc giao. Ý nói vẻ khôi ngô tuấn tú của Kim Trọng như làm cho cả một vùng cũng hoá thành đẹp.
[42] Hai người con gái xinh đẹp, tức hai chị em Thuý Kiều.
[43] Trâm là cái trâm để cài búi tóc. Anh là cái dải mũ, hai thứ dùng trang sức cho cái mũ của người sĩ tử, quan chức. Nhà trâm anh chỉ những nhà thế tộc phong kiến, có người đỗ đạt, làm quan.
[44] Giàu có.
[45] Theo lối nhà, theo dòng dõi trong nhà, mạch đất đó có truyền thống văn chương.
[46] Dáng điệu.
[47] Tài hoa và dung mạo.
[48] Phong nhã: phong lưu nho nhã; hào hoa: sang trọng phong cách có vẻ quý phái. Vào trong là ở trong nhà, ra ngoài là ra giao thiệp với đời.
[49] Bạn cùng học.
[50] Làng xóm, ý nói vẫn nghe tiếng khen đồn đại ở vùng lân cận.
[51] Đời Tam Quốc, Tào Tháo đào sông Chương Hà, bắt được đôi chim sẻ đồng, bèn cho xây ở gần đó một toà lâu đài, đặt tên là đài Đồng Tước (sẻ đồng), và định hễ đánh thắng Đông Ngô thì bắt hai chị em Đại Kiều và Tiểu Kiều (là vợ Tôn sách và vợ Chu Du) đem về đấy để vui thú cảnh già. Khoá xuân ở đây là khoá kín tuổi xuân, tức cấm cung, tác giả mượn điển cũ để nói lóng rằng: nhà họ Vương có hai cô gái đẹp cấm cung.
[52] Buồng người con gái.
[53] Tiếng cổ, nghĩa là bấy lâu, bấy nay.
[54] Cuộc gặp gỡ tình cờ.
[55] Hội đố lá, còn gọi là diệp hý, một tục chơi xuân có từ đời nhà Đường. Vào khoảng tháng ba, trai gái đi du xuân, bẻ một cành cây rồi đố nhau xem số lá chẵn hay lẻ để đoán việc may rủi. Đây là dịp để họ làm quen và tìm hiểu nhau.
[56] Bóng người con gái. Phụ nữ Trung Quốc thời xưa hay mặc quần đỏ nên gọi là bóng hồng.
[57] Xuân lan, thu cúc: hai chị em Kiều, mỗi người có một vẻ đẹp riêng, ngưòi như lan mùa xuân, người như cúc mùa thu.
[58] Sắc đẹp nhất nước, chỉ Thuý Kiều.
[59] Tiếng cổ. Chỉn khôn: chẳng xong, không xong.