27/04/2024 09:21Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thịnh Đường
Đăng bởi tôn tiền tử vào 08/02/2015 17:46
Nguyên tác
竇侍禦，
驥之子，
鳳之雛。
年未三十忠義俱，
骨鯁絕代無。
炯如一段清冰出萬壑，
置在迎風寒露之玉壺。
蔗漿歸廚金碗凍，
洗滌煩熱足以寧君軀。
政用疏通合典則，
戚聯豪貴耽文儒。
兵革未息人未蘇，
天子亦念西南隅。
吐蕃憑陵氣頗粗，
竇氏檢察應時須。
運糧繩橋壯士喜，
斬木火井窮猿呼。
八州刺史思一戰，
三城守邊卻可圖。
此行入奏計未小，
密奉聖旨恩宜殊。
繡衣春當霄漢立，
彩服日向庭闈趨。
省郎京尹必俯拾，
江花未落還成都。
江花未落還成都，
肯訪浣花老翁無。
為君酤酒滿眼酤，
與奴白飯馬青芻。
Phiên âm
Đậu thị ngự,
Ký chi tử,
Phụng chi sồ.
Niên lai tam thập trung nghĩa cụ,
Cốt ngạnh tuyệt đại vô.
Quýnh như nhất đoạn thanh băng xuất vạn hác,
Trí tại nghênh phong hàn lộ chi ngọc hồ.
Giá tương quy trù kim uyển đống,
Tẩy điều phiền nhiệt túc dĩ ninh quân khu.
Chính dụng sơ thông hợp điển tắc,
Thích liên hào quý đam văn nhu.
Binh cách vị tức nhân vị tô,
Thiên tử diệc niệm tây nam ngu.
Thổ Phồn bằng lăng khí phả thô,
Đậu thị kiểm sát ưng thì tu.
Vận lương thằng kiều tráng sĩ hỉ,
Trảm mộc hoả tỉnh cùng viên hô.
Bát châu chế sứ[1] tư nhất chiến,
Tam thành thủ biên khước khả đồ.
Thử hành nhập Tần kế vị tiểu,
Mật tấu thánh chỉ ân nghi thù.
Tú y[2] xuân đương tiêu hán lập,
Thái phục[3] nhật hướng đình vi xu.
Tỉnh lang kinh doãn tất phủ thập,
Giang hoa vị lạc hoàn Thành Đô.
Giang hoa vị lạc hoàn Thành Đô,
Khẳng phỏng Hoán Hoa lão ông vô.
Vị quân cô tửu mãn nhãn cô,
Dữ nô bạch phạn mã thanh sô.Dịch nghĩa
Quan thị ngự họ Đậu,
Là con ngựa ký,
Là chim phượng non.
Tuổi chưa đến ba mươi mà trung nghĩa vẹn toàn,
Cứng rắn trên đời không có.
Rực sáng như một giải băng trong đổ từ vạn thác,
Chứa tại hồ ngọc có gió đưa sương lạnh.
Nước mía nơi bếp, đông trong bình vàng,
Tẩy rửa hâm nóng đủ để ổn định thân mình.
Dùng vào việc nước thông suốt, hợp với luật lệ,
Kết thân sang trọng, ham vẻ nho nhã.
Chiến tranh chưa chấm dứt, người chưa được nghỉ,
Nhà vua còn nghĩ đến góc tây nam.
Thổ Phồn bắng nhắng còn gây rối,
Họ Đậu với chức kiếm sát nên lo lúc này.
Chuyển lương qua cầu treo, binh lính vui mừng,
Đốn cây để nung giếng khiến khỉ gặp thế cùng kêu gào.
Các chế sứ tám châu đồng ý nghĩ đến chiến đấu,
Ba thành giữ biên giới do đó cũng được hoạch định.
Bài hành vào bài tâu kế sách chưa thu nhỏ,
Bí mật theo chiếu nhà vua, ơn phải có khác.
Áo thêu vào mùa xuân nơi chân trời đứng,
Sắc phục rực rỡ trong nắng trời có cha mẹ nhòm theo.
Các viên chức trong tỉnh ắt phải nghe lệnh,
Hoa sông chưa rụng trở lại Thành Đô.
Hoa sông chưa rụng trở lại Thành Đô,
Liệu có tới thăm ông già nơi Hoán Hoa hay không?
Ông ta sẽ vì bác mà mua rượu, nhất định mua,
Cho tên nài ăn cơm trắng, cho ngựa cỏ khô xanh.Bản dịch của Phạm Doanh
Thị ngự Đậu,
Ngựa ký trẻ,
Chim phượng non.
Tuổi gần ba mươi trung nghĩa đủ,
Nhất đời lòng sắt son.
Chói lọi như băng trong rời vạn thác,
Rót vào hồ ngọc đầy sương lạnh gió mơn.
Nước mía trong bếp, bình vàng đọng,
Tẩy trừ hâm nóng đủ làm người ông trơn.
Đem dùng mới đầu đã đúng phép,
Kết thân sang trọng vẻ nho ham.
Loạn lạc chưa yên, người chưa nghỉ,
Góc tây nam nhà vua còn nhòm.
Thổ Phồn nhâng nháo khí còn mạnh,
Ông Đậu tiếp liệu lúc lo toan.
Cầu dây chuyển lương, quân sĩ khoẻ.
Giếng lửa đốn cây vượn om sòm
Chế sứ tám châu cùng chiến đấu,
Biên phòng ba thành cùng hợp đoàn
Lần này vào Tần kế tất lớn,
Chiếu vua bí mật hẳn to ơn.
Áo đẹp giữa xuân, phương trời đứng,
Bộ sang trong nắng, mẹ cha nom.
Các quan trong tỉnh tất cúi xuống,
Tới Thành Đô, hoa sông chưa tàn.
Tới Thành Đô, hoa sông chưa tàn.
Ông già Hoán Hoa, liệu tới thăm?
Vì anh mua rượu, nhất
(Năm 762)
Lời tự: "Minh hoàng tự Thục hoàn, ư Miên, Ích nhị châu các trí nhất tiết độ, bách tính lao tệ. Cao Thích vi Thục châu thứ sử, thỉnh bãi Đông Xuyên dĩ nhất Kiếm Nam. Phủ vị Vương Tiến luận Ba Thục tình hình biểu, diệc dữ Thích hiệp, thử hành nhập tấu nghi thỉnh thử" 明皇自蜀還，於綿、益二州各置一節度，百姓勞敝，高適為蜀州刺史，請罷東川以一劍南。甫為王進論巴蜀情形表，亦與適合，此行入奏疑請此 (Minh hoàng từ Thục về, đến hai châu Miên và Ích, đặt một quan tiết độ coi giữ, trăm họ lầm than. Cao Thích giữ chức thứ sử Thục châu, xin bãi bỏ Đông Xuyên để hợp vào Kiếm Nam, Phủ tôi theo yêu cầu của Vương Tiến, dâng biểu bàn về tình hình Ba Thục, do đó hợp với ý kiến của Cao Thích. Bài hành vào bài tâu này tỏ ý không tin điều thỉnh cầu này sẽ được chấp thuận).
[1] Kiếm Nam Tây Xuyên tiết độ coi tám châu Tùng 松, Duy 維, Cung 恭, Bồng 蓬, Nhã 雅, Lê 黎, Diêu 姚, Tất 悉. Ba châu Diêu, Tùng, Duy là vùng quan trọng ngăn chặn Thổ Phồn.
[2] Do chữ "tú y trực chỉ" 繡衣直 指, là một chức quan, trong bài chỉ quan thị ngự. Thời Hán Vũ Đế, quan thị ngự hình dáng áo gấm tay ngang, thân mình phủ áo gấm mầu sặc sỡ, tay cầm phủ tiết để tỏ vẻ uy nghi trang trọng khi xét xử những vụ hình sự.
[3] Tích Lão Lai Tử ăn mặc loè loẹt để chọc cho cha mẹ cười.