27/04/2024 03:36Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Nước: Pháp
Đăng bởi thanhbinh82_tp vào 03/10/2007 17:29
Nguyên tác
Ce sont de drôl’s de typ’s qui vivent de leur plume
Ou qui ne vivent pas c’est selon la saison
Ce sont de drôl’s de typ’s qui traversent la brume
Avec des pas d’oiseaux sous les ailes des chansons
Leur âme est en carafe sous les ponts de la Seine
Leur sous dans les bouquins qu’ils n’ont jamais vendus
Leur femme est quelque part au bout d’une rengaine
Qui nous parle d’amour et de fruit défendu
Ils mettent des couleurs sur le gris des pavés
Quand ils marchent dessus ils se croient sur la mer
Ils mettent des rubans autour de l’alphabet
Et sortent dans la rue leurs mots pour prendre l’air
Ils ont des chiens parfois compagnons de misère
Et qui lèchent leurs mains de plume et d’amitié
Avec dans leus museau la fidèle lumière
Qui les conduit vers les pays de l’absurdité
Ce sont de drôl’s de typ’s qui regardent les fleurs
Et qui voient dans leurs plis des sourires de femme
Ce sont de drôl’s de typ’s qui chantent leur malheur
Sur les pianos du coeur et les violons se l’âme
Leurs bras tout déplumés se souviennent des ailes
Que la littérature accrochera plus tard
À leur spectre gelé au-dessus des poubelles
Où remourront leurs vers comme un effet de l’Art
Ils marchent dans l’azur la tête dans les villes
Et savent s’arrêter pour bénir les chevaux
Ils marchent dans l’horreur la tête dans les iles
Où n’abordent jamais les âmes des bourreaux
Ils ont des paradis que l’on dit d’artifice
Et l’on met en prison leurs quatrains de dix sous
Comme si l’on mettait aux fers un édifice
Sous prétexte que les bourgeois sont dans l’égout...Bản dịch của Nguyễn Đăng Thường
Đó là những kẻ kỳ cục sống bằng ngòi bút
Mà cũng có khi không sống tuỳ lúc của mùa
Đó là những kẻ kỳ cục xuyên qua sương lạnh
Với những bước chân chim dưới cánh của ca thi
Linh hồn họ bỏ quên dưới những cầu sông Seine
Xu họ thì trong những cuốn sách chưa hề bán
Vợ họ đâu đó trong điệp khúc một bài ca
Nói với chúng ta về tình yêu và trái cấm
Họ thêm sắc màu vào cái xám của phố phường
Rồi cất bước và tưởng rằng mình đi trên biển
Họ cột ru băng quanh những chữ của tự mẫu
Và để chúng hứng gió dắt chữ nghĩa ra đường
Đôi khi họ nuôi chó làm bạn đường đói khổ
Cho chúng liếm bàn tay của bút mực thân tình
Nơi đầu mõm của chúng là ánh sáng thuỷ chung
Đưa họ bay tới những miền đất đai phi lý
Đó là những kẻ kỳ cục nhìn những bông hoa
Và thấy trong nếp hoa những nụ cười đàn bà
Đó là những kẻ kỳ cục ngâm nga về đau khổ
Trên những phím tim và vĩ cầm của linh hồn
Tay họ trụi lông nhưng chưa quên thời tung cánh
Mà mai sau văn học hẳn sẽ mắc thêm vào
Những bóng ma họ buốt giá trên những thùng rác
Nơi thơ lại chết bởi hậu quả của Nghệ Thuật
Họ đi trên trời xanh đầu bước trong thành phố
Nhưng cũng biết dừng chân ban phúc lành cho ngựa
Họ bước trong kinh hoàng đầu đi trên hoang đảo
Nơi hồn bọn đồ tể không thể để chân lên
Họ có những thiên đường bị bảo là nghệ tạo
Những khổ thơ mười xu của họ bị bỏ tù
Chẳng khác gì xích chân một ngôi nhà cao tầng
Chỉ tại bọn trưởng giả bê tha trong rãnh cống...
(Paris: Livre de Poche, 2000)
Chú thích của người dịch:
Tôi nghe Les poètes vào thời mới lớn, cuối thập niên 50, hay đầu thập niên 60. Thi sĩ cũng là một bài thơ sử dụng thể thơ cổ điển mười hai âm (alexandrin) với vần tréo ở cuối câu (abab), đã để lại ấn tượng mạnh ở tôi. Tôi không bao giờ dám nghĩ rằng mình có thể dịch nổi bài thơ này. Nhưng nó vẫn nằm đâu đó trong não, trong tim tôi từ ấy.
Thời gian gần đây, “đi tìm thời gian đã mất”, tôi ráng đọc lại, nghe lại, xem lại những cái mình đã đọc-nghe-xem và từng ưa thích, hoặc đã muốn (đọc-nghe-xem) nhưng chưa gặp dịp hay chưa có phương tiện, tiếp cận chúng một lần cuối cùng, trước khi ra đi.
Hôm thứ Tư 8.3.06 vừa qua, bỗng dưng tôi lấy bài Thi sĩ ra đọc lại chơi. Rồi dịch thử. Câu đầu: “Ce sont de drôl’s de typ’s qui vivent de leur plume” đã đến với tôi một cách hết sức dễ dàng tự nhiên dưới dạng thơ mười chữ tiếng Việt: “Đó là những kẻ kỳ cục sống bằng ngòi bút”. Sau đó, tôi cứ dịch tiếp bằng những câu tiếng Việt mười từ như vậy, độ nửa giờ sau là xong hết, gần như một cách hoàn chỉnh ngay, chỉ cần sửa đổi một vài chữ nhỏ. Sẵn hứng tôi dịch thêm vài bài nữa, cũng nhanh và dễ như vậy, và khá hài lòng.
Tôi không trân trọng những cái mình làm được, viết ra, nhưng lần này, nói thiệt, tôi thấy thích thích, nếu không muốn nói là “khoái lắm”. Tôi nghĩ, Léo Ferré nếu sống lại (và đọc được tiếng Việt) chắc anh cũng không chê bản dịch của tôi. Tôi nghĩ, vẩn vơ, rằng có thể là vì tôi yêu ca khúc và ca từ của Ferré quá đỗi nên “hồn thiêng” của anh đã về phò hộ tôi chăng? Mà cũng rất có thể, tuy nhìn vào bản dịch nhưng mắt tôi vẫn chưa rời nguyên tác, tai tôi vẫn chưa hết nghe tiếng hát Léo, như một người si tình vẫn nhìn thấy hình ảnh người yêu cũ trong kẻ đã phản bội mình (bản dịch).
Rất mong bản dịch Thi sĩ đã/sẽ gây được vài cảm xúc nơi người đọc. Bạn nào chưa nghe nhạc Léo Ferré có thể vào Amazone.fr tìm nghe thử vài khổ nhạc mẫu. Nhưng làm vậy là với thiện chí của người mù xem voi, rất đáng được... ca ngợi. Cứ thử xem!