27/04/2024 04:28Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Hán
Đăng bởi Vanachi vào 10/01/2009 08:52
Nguyên tác
十五從軍征，
八十始得歸。
道逢鄉里人：
「家中有阿誰？」
「遙望是君家，
松柏冢累累。」
兔從狗竇入，
雉從樑上飛。
中庭生旅穀，
井上生旅葵。
舂谷持作飯，
採葵持作羹。
羹飯一時熟，
不知貽阿誰。
出門東向望，
淚落沾我衣。
Phiên âm
Thập ngũ tòng quân chinh,
Bát thập thuỷ đắc quy.
Đạo phùng hương lý nhân:
“Gia trung hữu a thuỳ?”
“Dao vọng thị quân gia,
Tùng bách trủng luỹ luỹ.”
Thố tòng cẩu đậu nhập,
Trĩ tòng lương thượng phi.[1]
Trung đình sinh lữ cốc,
Tỉnh thượng sinh lữ quỳ.
Thung cốc trì tác phạn,
Thái quỳ trì tác canh.
Canh phạn nhất thì thục,
Bất tri di a thuỳ[2].
Xuất môn đông hướng vọng,
Lệ lạc triêm ngã y.Bản dịch của Điệp luyến hoa
Tòng quân thuở mười lăm,
Tám mươi mới lại làng.
Đường gặp đồng hương, hỏi:
“Trong nhà có ai chăng?”
“Xa kia nhà ông đó,
Mộ có tùng bách quanh.”
Thỏ chạy vào hang chó,
Trĩ trên cầu bay nhanh.
Trong sân đầy kê lúa,
Bên giếng quỳ mọc xanh.
Nấu cơm, đem lúa giã,
Hái quỳ, nấu làm canh.
Cơm canh một lát thành,
Nào còn biết đưa ai.
Ra cửa đông xa ngóng,
Ướt áo, lệ rơi dài.
Bài này chép trong Cổ kim nhạc lục, Cổ thi nguyên và đều được ghi là cổ thi. Nhạc phủ thi tập chép trong Cổ xuý khúc từ dưới tựa là Tử lưu mã ca từ 紫騮馬歌辭. Đây là một bài thơ tự sự, kể một nam nhi tòng quân từ năm mười lăm tuổi, tới năm tám mươi tuổi mới được lần đầu trở về nhà thì mọi việc đã biến đổi, người thân không còn. Nội dung phản ánh hoàn cảnh hắc ám của chế độ tòng quân thời đó. Bài thơ này có ảnh hưởng rất lớn tới những tác phẩm phản đối chiến tranh đời sau, như bài Vô gia biệt 無家別 của Đỗ Phủ 杜甫 đời Đường.
[1] Hai câu ý nói khi trở về tới nơi nhà mình đã thành hoang vu, thỏ thấy người sợ chạy vào hang chó khi xưa, trĩ cũng thấy người bay đi xa.
[2] Câu này ý nói nấu cơm canh thành nhưng không còn những người thân khi xưa.