25/04/2024 14:13Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 29/07/2005 12:23
Nguyên tác
神州一自起干戈，
萬姓嗷嗷可奈何。
子美孤忠唐日月，
伯仁雙淚晉山河。
年來變故侵人老，
秋越他鄉感客多。
卅載虛名安用處，
回頭萬事付南柯。
Phiên âm
Thần châu[1] nhất tự khởi can qua,
Vạn tính ngao ngao khả nại hà.
Tử Mỹ[2] cô trung Đường nhật nguyệt,
Bá Nhân[3] song lệ Tấn sơn hà.
Niên lai biến cố xâm nhân lão,
Thu việt tha hương cảm khách đa.
Tạp tải hư danh an dụng xứ,
Hồi đầu vạn sự phó Nam Kha[4].Dịch nghĩa
Từ khi xẩy ra chiến tranh trên đất tổ (Thần châu)
Muôn dân rên xiết, chẳng biết làm sao được
Tử Mỹ giữ lòng trung một mình với nhà Đường qua ngày tháng
Bá Nhân buồn cho sơn hà nhà Tấn
Mấy năm lại đây biến cố khiến cho người chóng già hơn
Trải qua mùa thu nơi đất khách khá nhiều cảm xúc
Ba chục năm hư danh có dùng được gì?
Quay đầu lại, vạn sự phó cho giấc mộng Nam KhaBản dịch của Trúc Khê
Thần Châu từ độ nổi binh đao,
Lầm cát nhân dân chốn chốn nao.
Tử Mỹ lo Đường lòng quặn héo,
Bá Nhân thương Tấn lệ tuôn trào.
Già người: đời tiếp tang thương đến,
Não khách: thu đưa cảm hận vào.
Ba chục năm giời danh tiếng hão,
Ngoảnh đầu, muôn việc tựa chiêm bao.
[1] Xu Diên thời Chiến Quốc gọi Trung Quốc là Xích huyện Thần châu, về sau gọi tất là Thần châu, có ý nghĩa tôn xưng, cũng có ý chỉ nơi kinh kỳ. Đây tác giả nói về nước ta (đất tổ).
[2] Tự hiệu của Đỗ Phủ, đại thi hào đời Đường, đồng thời với Lý Bạch. Được mệnh danh Lão Đỗ để phân biệt với nhà thơ trứ danh Đỗ Mục (gọi là Tiểu Đỗ vì trẻ hơn).
[3] Là Phan An Nhân, tức Chu Khởi, hiệu là Phan Lạc làm quan trung thành với nhà Tấn. Khi nhà Tấn mất, chạy qua Giang Đông, nhìn núi sông nhớ quê nhà mà khóc.
[4] Có người nằm ngủ dưới gốc hoè mơ thấy đến nước Hoè An được vinh hoa phú quý (làm phò mã, thái thú quận Nam Kha), về sau đánh giặc thua, công chúa chết, bị thất sủng, nên cũng gọi là giấc mộng Nam Kha.