29/03/2024 22:13Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới

Tân An lại
新安吏

Tác giả: Đỗ Phủ - 杜甫

Thể thơ: Ngũ ngôn cổ phong; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Thịnh Đường
Đăng bởi Vanachi vào 17/06/2005 12:58

 

Nguyên tác

客行新安道,
喧呼聞點兵,
借問新安吏,
縣小更無丁?
府帖昨夜下,
次選中男行。
中男絕短小,
何以守王城?
肥男有母送,
瘦男獨伶俜。
白水暮東流,
青山猶哭聲。
莫自使眼枯,
收汝淚縱橫。
眼枯即見骨,
天地終無情。
我軍取相州,
日夕望其平。
豈意賊難料,
歸軍星散營。
就糧近故壘,
練卒依舊京。
掘壕不到水,
牧馬役亦輕。
況乃王師順,
撫養甚分明。
送行勿泣血,
僕射如父兄。

Phiên âm

Khách hành Tân An đạo,
Huyên hô văn điểm binh.
Tá vấn Tân An lại,
Huyện tiểu cánh vô đinh?
Phủ thiếp tạc dạ há,
Thứ tuyển trung nam hành.
Trung nam tuyệt đoản tiểu,
Hà dĩ thủ vương thành?
Phì nam hữu mẫu tống,
Sấu nam độc linh binh.
Bạch thuỷ mộ đông lưu,
Thanh sơn do khốc thanh.
Mạc tự sử nhãn khô,
Thu nhữ lệ tung hoành.
Nhãn khô tức kiến cốt,
Thiên địa chung vô tình!
Ngã quân thủ Tương Châu,
Nhật tịch vọng kỳ bình.
Khởi ý tặc nan liệu,
Quy quân tinh tản doanh.
Tựu lương cận cố luỹ,
Luyện tốt y cựu kinh[1].
Quật hào bất đáo thuỷ,
Mục mã dịch diệc khinh.
Huống nãi vương sư thuận,
Phủ dưỡng thậm phân minh.
Tống hành vật khấp huyết,
Bộc dịch[2] như phụ huynh!

Dịch nghĩa

Khách qua đường Tân An
Nghe rầm rộ bắt lính
Ướm hỏi viên lại Tân An
- Rằng huyện nhỏ hết cả trai tráng
Đêm qua quan phủ lại hạ trát
Bắt tuyển xuống hạng trung nam
- Trung nam thấp bé quá
Giữ sao nổi thành nhà vua?
Hạng trai mập mạp có mẹ đi tiễn
Riêng hạng gầy nhàng thất thễu lẽ loi
Chiều rồi, dòng nước bạc vẫn cứ xuôi đông
Tận dãy núi xanh còn vang tiếng khóc
Thôi! Đừng làm cho mắt mình khô đi nữa
Hãy ngừng những hàng lệ ngổn ngang lại
Mắt khô tức là trơ xương
Trời đất bao giờ cũng dửng dưng lạnh nhạt
Quân ta đã lấy được châu Tương
Sớm chiều những mong yên ổn
Ai ngờ thế giặc khôn lường
Quân rút về các trại tản mát
Muốn tiện lương, phải đóng gần luỹ cũ
Để luyện quân lính phải dựa kinh xưa
Đào hào không đào đến nước
Chăn ngựa cũng là việc nhẹ nhàng
Huống chi quân nhà vua là chính nghĩa
An ủi, nuôi dưỡng rất phân minh
Buổi tiễn đưa đừng khóc lóc thảm thiết nữa
Có quan bộc dịch chẳng khác gì cha anh!

Bản dịch của Nhượng Tống

Khách qua đường Tân An
Nhộn nhịp nghe điểm binh
Hỏi thăm, thầy thông bảo:
- Huyện nhỏ không còn đinh
Hôm qua trát phủ xuống
Sung số tuyển cho nhanh
Số tuyển thấp bé quá
Giữ sao nổi đô thành?
Anh béo, mẹ đưa chân
Anh gầy nhìn loanh hoanh
Nước bạc chiều chảy xuôi
Tiếng khóc vang non xanh!
Khóc chi cho hốc mắt?
Nín đi thôi các anh!
Dẫu cho khóc rũ xương
Trời đất vẫn vô tình
Quân ta lấy Tương châu
Hôm sớm mong thanh bình
Lính chạy, trại tan vỡ
Liệu giặc, ai người tinh!
Vận lương tới trước trận
Rèn lính ngay miền kinh
Đào hào chưa tới nước
Chăn ngựa việc cũng lành
Nuôi nấng rất phân minh
Quan tướng như mẹ cha
Khóc chi khi tiễn hành?
(Năm 759)

Lời tự: “Thu kinh hậu tác, tuy thu lưỡng kinh tặc do sung xích” 收京後作,雖收兩京賊猶充斥 (Viết ra sau khi lấy lại được kinh đô, tuy lấy lại được hai kinh nhưng giặc còn đầy rẫy).

Ba bài thơ Đồng Quan lại 潼關吏, Tân An lại 新安吏 và Thạch Hào lại 石壕吏 được gọi là Tam lại 三吏. Tân An là một huyện thuộc tỉnh Hà Nam ngày nay.

[1] Chỉ thành Lạc Dương.
[2] Chức quan ngang hàng tể tướng, ở đây chỉ Quách Tử Nghi, khi ấy lui về đóng ở thành Lạc Dương, cầm cự với quân An Lộc Sơn.

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Đỗ Phủ » Tân An lại