25/04/2024 22:05Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Vãn Đường
Đăng bởi Vanachi vào 27/11/2007 20:10
Nguyên tác
錦幃初卷衛夫人，
繡被猶堆越鄂君。
垂手亂翻雕玉佩，
折腰爭舞郁金裙。
石家蜡燭何曾剪，
荀令香爐可待熏？
我是夢中傳綵筆，
欲書花葉寄朝雲。
Phiên âm
Cẩm vi sơ quyển Vệ phu nhân[1],
Tú bị do đồi Việt Ngạc Quân[2].
Thuỳ thủ loạn phiên điêu ngọc bội[3],
Chiết yêu tranh vũ uất kim quần[4].
Thạch gia[5] lạp chúc hà tằng tiễn,
Tuân lệnh[6] hương lô khả đãi huân?
Ngã thị mộng trung truyền thái bút[7],
Dục thư hoa diệp ký triêu vân[8].Dịch nghĩa
Màn gấm của Vệ phu nhân vừa mới vén lên,
Áo thêu của Ngạc Quân vẫn chùm lên người nước Việt.
Tay buông tha thướt (chỉ vũ nữ) ngọc đeo như mừng loạn (đung đưa),
Eo thon (cũng chỉ vũ nữ) quần nhuộm uất kim tranh múa.
Nhà họ Thạch, nến đã từng bao giờ tắt?
Ông Tuân, lò hương há cần phải đợi nhóm lên?
Ta được người trong mộng truyền cho cây bút nhiều màu,
Muốn viết tả hoa lá gửi đem cho mây buổi sớm.Bản dịch của Điệp luyến hoa
Màn thêu vừa hé Vệ phu nhân,
Áo gấm còn che Việt Ngạc Quân.
Tay rủ loạn khoe điêu ngọc bội,
Eo thon tranh múa uất kim quần.
Thạch Sùng bấc nến nào từng tắt,
Tuân Úc lò hương há đợi xông ?
Trong mộng được truyền cây tuyệt bút,
Tả đề hoa lá gửi mây ngần.
[1] Tức người đẹp Nam Tử 南子, phu nhân của Vệ Linh Công đời Xuân Thu. Theo Điển lược chép: “Khổng Tử về tới nước Vệ, vào tiếp kiến Nam Tử. Khổng Tử lạy mặt quay về hướng bắc, Nam Tử trong màn gấm hồi bái, tiếng ngọc bội kêu vang.” Câu này tả hoa mẫu đơn mới hé nở ví với việc màn gấm của người đẹp Nam Tử mới hé ra.
[2] Tức Ngạc Quân Tử 鄂君子, vương tử nước Sở đời Xuân Thu. Theo Thuyết uyển, thiên Thiện thuyết, Ngạc Quân du thuyền trên sông, cô gái người nước Việt chèo thuyền hát một bài ca biểu thị lòng mến mộ Ngạc Quân. Ông vì bài ca cảm động cởi áo gấm thêu trên người khoác cho cô gái. Bài ca đó chính là Việt nhân ca được lưu danh. Câu này tả lá mẫu đơn che bọc lấy hoa khi hoa mới nở.
[3] Ngọc đeo được trạm khắc.
[4] Uất kim tức là cây nghệ vàng, uất kim quần là quần được nhuộm bằng màu nghệ. Hai câu này tả vẻ đẹp kiều diễm của mẫu đơn như vũ nữ.
[5] Chỉ Thạch Sùng 石崇, người đời Tây Tấn, hào phú đến nỗi dùng nến đốt thay cho củi để sưởi ấm, lửa không biết ngớt (người đời còn có chuyện sự tích con thạch sùng chính là từ đây). Câu này ví dáng điệu của hoa mẫu đơn như ngọn lửa của nến nhà Thạch Sùng. Hoa mẫu đơn từng bông màu đỏ rực, trông xa như từng đốm nến được thắp lên.
[6] Tức Tuân Úc 荀彧 (163-212), tự Văn Nhược 文若, mưu sĩ của Tào Tháo, là một nhà quân sự và chiến lược kiệt xuất. Tương truyền có lần Tuân Úc đến nhà người khác, chỗ ngồi của ông ba ngày sau vẫn còn thơm mùi hương, câu chuyện đó được lưu truyền về sau. Câu thơ này ý nói hương của mẫu đơn vốn tự có, được trời ban, thường trực giống như Tuân Úc. Thơ Bạch Cư Dị: “Hoa đố Tạ gia kỹ, Lan thâu Tuân lệnh hương” 花妒謝家妓，蘭偷荀令香 (Hoa ghen với cô hầu gái của Tạ An, Lan lấy hương thơm từ Tuân Úc).
[7] Cây bút nhiều màu. Truyện Giang Yêm mộng thấy có người xưng Quách Phác 郭璞 truyền cho cây bút năm màu, Yêm dùng viết thơ ra những câu tuyệt mỹ.
[8] Mây buổi sớm, ở đây ám chỉ thần nữ Vu Sơn. Câu này và câu trên nói có bút ngũ sắc viết thơ tả hoa lá mẫu đơn gửi cho thần nữ Vu Sơn, cũng ám chỉ gửi cho người đẹp, và tả hoa mẫu đơn cũng là ca tụng người đẹp. Người đẹp ở đây là ai thì khó ai trả lời được. Tương truyền đương thời có người đố kỵ vu cho Lý Thương Ẩn có lòng ái mộ Lệnh Hồ Đào 令狐綯 (con của tể tướng Lệnh Hồ Sở 令狐楚), nhưng Lý Thương Ẩn không giải thích, cứ chịu y án.