19/04/2024 07:13Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Câu đối; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Cận đại
Đăng bởi tôn tiền tử vào 01/10/2020 22:09
Nguyên tác
我不難舍生，奈何在中天易初開，羑里七年前未演；
君乃能就義，難得者萬世經獨守，首陽千載後猶聞。
Phiên âm
Ngã bất nan xá sinh, nại hà tại Trung thiên dịch[1] sơ khai, Dũ Lý[2] thất niên tiền vị diễn;
Quân nãi năng tựu nghĩa, nan đắc giả vạn thế kinh độc thủ, Thú Dương[3] thiên tải hậu do văn.Bản dịch của Huỳnh Thúc Kháng
Ta có tiếc sống đâu, ngặt vì dịch Trung thiên mở đầu, Dũ Lý bảy năm chưa kịp diễn;
Người hẳn theo nghĩa đấy, khó nhứt kinh muôn đời hay giữ chắc, Thú Dương ngàn thuở vẫn còn nghe.
Sau dân biến năm Mậu Thân (1908), Châu Thượng Văn bị bắt hạ ngục giam cùng nơi Huỳnh Thúc Kháng, kết án chung thân đày đi Lao Bảo. Kể từ khi bị bắt đến thành án, trên 20 ngày ông tuyệt thực không ăn gì, chỉ uống nước trà loãng do người con đưa vào. Khi đã gần kiệt sức, ông nói với Huỳnh Thúc Kháng: “Mính Viên quân, tôi làm cái dễ, còn anh em gắng lấy sự khó”. Sau đó người ta đưa ông lên tàu chở đi, vào đến Huế thì qua đời trong lao Phủ Thừa. Trần Cao Vân điếu ông bằng câu đối này.
Về câu đối này, Huỳnh Thúc Kháng nhận định: “Trần Bạch Sĩ sau đày ra Côn Lôn được tha về, bị xử tử vì nạn Duy Tân. Câu đối trên đủ thấy chí của Trần đã định hy sinh từ lâu.”
[1] Trần Cao Vân có diễn bộ sách dịch gọi là Trung thiên dịch, tự sánh với dịch Tiên thiên của Phục Hy, dịch Hậu thiên của Văn Vương. Người tầm thường đâu có gan ấy.
[2] Tên ngục vua Văn Vương bị giam và làm Kinh dịch trong ấy.
[3] Núi nơi Bá Di, Thúc Tề không ăn cơm nhà Chu mà chết đói.