12/05/2024 20:08Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Tây Sơn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 14/03/2024 21:35
Nguyên tác
損益相回道愈尊，
吾人素自有淵源。
春融舊泮環觀聽，
時習新規重討論。
漏巷多年蜚士望，
大庭指日對王言。
天心將啟文明運，
五夜圭星燦學門。
Phiên âm
Tổn ích tương hồi, đạo dũ tôn[1],
Ngô nhân tố tự hữu uyên nguyên.
Xuân dung cựu phán[2] hoàn quan thính,
Thời tập tân quy trọng thảo luân.
Lậu hạng đa niên phi sĩ vọng,
Đại đình chỉ nhật đối vương ngôn.
Thiên tâm tương khải văn minh vận,
Ngũ dạ Khuê tinh[3] xán học môn.Dịch nghĩa
Thêm bớt đắp đổi, đạo ngày càng xao,
Bọn ta vốn tự có sẵn cội nguồn.
Xuân ấm trường xưa, quây quần học tập,
Luôn rèn nếp mới, chú trọng luận bàn.
Ngõ hẻm nhiều năm nức tiếng học trò!
Sân rồng hẹn ngày đáp lời vua hỏi.
Lòng trời muốn mở vận hội văn minh,
Năm canh, sao Khuê rực sáng cửa trường.Bản dịch của Phạm Trọng Chánh
Bớt thêm đắp đổi, đạo càng tinh,
Vốn sẵn nơi ta tự cội nguồn.
Xuân ấm trường xưa cùng học tập,
Luyện rèn nếp mới luận bàn văn.
Ngõ hẹp nhiều năm vang tiếng học,
Sân rồng hẹn đối đáp quân vương.
Lòng trời muốn mở văn minh đến,
Năm khắc sao Khuê rực cổng trường.
Nhà Giám hay Trường Giám, nhà nằm phía sau đình văn, nơi thờ Khổng Tử, các tiên hiền, Chu Văn An trong Văn Miếu - Quốc Tử Giám, nơi đào tạo nhân tài qua các triều đại ngày xưa.
[1] Kinh Dịch ở quẻ Thoán nói: “Tổn thượng ích hạ, dân duyệt vô cương, tự thượng há hạ, kỳ đạo đại quang” (Bớt trên thêm cho dưới, dân vui khôn xiết, từ trên xuống dưới đạo rất sáng tỏ).
[2] Tức trường xưa. Trường học của các nước chư hầu gọi là phán cung. Phán cung dựng lên ở giữa một cái ao, học trò ngồi vòng quanh nghe giảng. Kinh Thi nói: “Tư lạc phán thuỷ, bạc thái kỳ cân” (Nhớ khi vui với hồ nước bên cung phán, thường cùng hái rau cần).
[3] Là một trong 28 ngôi sao sáng trên bầu trời, mà sao Khuê là sao chủ về văn chương học hành. Năm 1805, vua Gia Long đã cho dựng gác Khuê Văn.