25/04/2024 05:37Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi hongha83 vào 01/11/2011 20:18
Nguyên tác
春日彭城駐使軺，
翩然感古憶前朝。
漢家開創功何易，
楚幛悲歌恨未消。
勝負有因天曷故，
變遷幾歷歲之朝。
千秋祠廟刘猶項，
仁暴能無判壤霄。
Phiên âm
Xuân nhật Bành Thành[1] trú sứ diêu,
Phiên nhiên cảm cổ ức tiền triều.
Hán gia khai sáng công hà dịch,
Sở trướng bi ca hận vị tiêu[2].
Thắng phụ hữu nhân thiên hạt cố,
Biến thiên kỷ lịch tuế chi triêu.
Thiên thu từ miếu Lưu do Hạng,
Nhân bạo[3] năng vô phán nhưỡng tiêu.Dịch nghĩa
Ngày xuân tạm dừng xe sứ ở Bành Thành
Bỗng nhiên nhớ chuyện xưa nghĩ về tiền triều
Công lao khai sáng triều Hán nào có dễ dàng
Nỗi oán hận trong khúc bi ca nơi trướng Sở vẫn chưa tiêu tán
Thắng bại đều có nguyên nhân trời không xếp đặt
Biến thiên thay đổi trải bao năm tháng, trong chốc lát
Ngàn năm thờ tự nơi miếu đường thì Lưu cũng giống Hạng
Ai có đức nhân, ai là người bạo ngược, ai có tài, ai vô năng phân biệt rõ ràng một trời một vựcBản dịch của Phan Văn Các
Xe sứ Bành Thành xuân tạm ngơi
Tiền triều nhớ lại luống u hoài
Hán gia khai sáng công đâu dễ
Sở trướng bi ca hận chửa nguôi
Trải bấy biến thiên trong chốc lát
Nguyên nhân thắng bại bởi đâu trời
Ngàn thu đền miếu Lưu như Hạng
Trời vực khác xa, luận đức tài
Theo Toàn Việt thi lục của Lê Quý Đôn, Nguyễn Phác Phủ tức Nguyễn Thực (1555-1637), là vị quan thanh liêm dưới triều Lê. Phác Phủ là tên chữ của ông.
[1] Kinh đô Tây Sở, cũng gọi là Từ Châu, nay thuộc Giang Tô. Năm 205 TCN, Hạng Vũ đại phá Lưu Bang, giết hơn mười vạn quân Hán.
[2] Chỉ cuộc chiến Hán - Sở tranh hùng (206 - 202 TCN). Sở Bá vương Hạng Vũ tử trận, Lưu Bang chiến thắng lập nên nhà Hán (ở đây là nhà Tây Hán, để phân biệt với nhà Đông Hán do Lưu Tú lập nên). Đời xưa thường coi Lưu Bang là người có nhân nghĩa còn Hạng Vũ là người bạo ngược.
[3] Đời xưa thường coi Lưu Bang là người có nhân nghĩa còn Hạng Vũ là người bạo ngược.