24/04/2024 15:18Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Cận đại
Đăng bởi tôn tiền tử vào 12/09/2014 23:12
Nguyên tác
相期佳老老無緣，
一別逾年便百年。
招爾魂兮來此些，
曰予慟矣為誰憐。
邶鄘而下風斯變，
秦漢之間禮則然。
聞訃不勝衰病久，
旅墳菁草已芊芊。
Phiên âm
Tương kỳ giai lão, lão vô duyên,
Nhất biệt du niên, tiện bách niên.
Chiêu nhĩ hồn hề lai thử tá?
Viết dư đỗng hĩ vị thuỳ liên?
Bội, Dung[1] nhi hạ phong tư biến,
Tần, Hán[2] chi gian lễ tắc nhiên.
Văn phó bất thăng suy bệnh cửu,
Lữ phần tinh thảo dĩ thiên thiên.Dịch nghĩa
Hẹn cùng nhau sống đến già, già lại vô duyên,
Xa nhau hơn một năm, mà thành trăm năm.
Chiêu hồn bà về, có về đây chăng?
Ta khóc nức nở, đau xót vì ai?
Từ Bội phong, Dung phong trở xuống, Quốc phong đã biến,
Trong khoảng giữa nhà Tần, nhà Hán, lễ giáo thế thôi.
Đau yếu đã lâu nghe tin buồn khôn xiết,
Nấm mồ đất khách, cỏ đã xanh rì.Bản dịch của Lê Phụng
Hẹn đầu bạc lão vô duyên
Một năm xa cách lỗi nguyền trăm năm
Gọi hồn hồn có về chăng
Vì ai đau xót khóc than não nùng
Tư phong đổi từ Bội Dung
Giữa Tần Hán lễ vẫn chừng ấy thôi
Bệnh già tin đến ngậm ngùi
Tá tà ngọn cỏ quê người mồ chôn
Rút từ Quế Sơn thi tập (A.469).
Nguyễn Khuyến có bốn bà vợ. Bà cả người cùng làng, họ Nguyễn, được 3 con là Nguyễn Hoan, Nguyễn Thuần và Nguyễn Thị Duy. Bà thứ hai cũng họ Nguyễn được 3 con là Nguyễn Lộc, Nguyễn Đôn và Nguyễn Thị Búp. Sau khi bà cả bà hai tạ thế, Nguyễn Khuyến cưới bà kế, sinh 1 con Nguyễn Khắc, rồi cưới thêm bà thứ tư - không con và mất sớm. Chưa rõ tác giả khóc bà vợ nào.
[1] Bội và Dung là hai nước chư hầu đời nhà Chu. Kinh thi chép: đọc đến Bội phong, Dung phong thì thấy Quốc phong đã một lần thay đổi.
[2] Nhà Tần đốt sách, chôn học trò, không dùng đạo Nho. Đến nhà Hán, lễ giáo vẫn chưa được phục hồi như thời trước nhà Tần. Cho nên khoảng cách giữa Tần và Hán về lễ giáo chưa có gì rõ ràng.