20/04/2024 12:16Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Cận đại
Đăng bởi tôn tiền tử vào 09/05/2020 22:11
Nguyên tác
回首西都淚濺衣，
當時景色尚依稀。
百官夙退銅駝在，
九廟功成石馬歸。
遠岫雲開喬木拱，
平沙雨過黍苗肥。
近聞公至欲相問，
六七年來是或非。
Phiên âm
Hồi thủ Tây đô[1] lệ tiễn y,
Đương thì cảnh sắc thượng y hy.
Bách quan túc thoái đồng đà[2] tại,
Cửu miếu công thành thạch mã quy[3].
Viễn tụ vân khai kiều mộc củng,
Bình sa vũ quá thử miêu phì.
Cận văn công chí dục tương vấn,
Lục thất niên lai thị hoặc phi.Dịch nghĩa
Ngoái nhìn Tây đô nước mắt đầm áo,
Cảnh sắc đương thời vẫn còn thấp thoáng.
Trăm quan cũ rút lui, trơ lại con lạc đà đồng,
Chín miếu đã thành công, ngựa đá đành quay về.
Mây tan, trên núi xa hiện ra cây to tày ôm,
Mưa xong trên đồng bãi lúa má tốt bời bời.
Gần đây nghe tin ông tới, định hỏi thăm ông,
Sáu bảy năm nay là đúng hay sai?Bản dịch của Trần Văn Nhĩ
Ngoảnh lại Tây đô nước mắt rơi,
Vẫn còn thấp thoáng cảnh đương thời.
Đà đồng còn lại, trăm quan vắng,
Ngựa đá quay về, chín miếu ngời.
Trên núi mây tan cây lớp lớp,
Sau mưa đồng biếc lúa bời bời.
Ông đi, sáu bảy năm rồi đó,
Phải trái ra sao, gửi mấy lời.
Rút từ Quế Sơn tam nguyên thi tập (A.3160).
Bùi thượng thư tức Bùi Ân Niên, bỏ quan cùng với Nguyễn Khuyến về ở ẩn, được mấy năm lại ra làm quan đến chức thượng thư.
[1] Chỉ kinh đô Huế. Ở đây còn hàm ý kinh đô đã nằm trong tay giặc phương Tây.
[2] Sách Tính biết nước Tấn sắp loạn, chỉ con lạc đà bằng đồng trước thành Lạc Dương than “Rồi đây mày sẽ đứng giữa đống gai vậy”.
[3] Sau khi đánh tan giặc Nguyên, Trần Nhân Tông về yết lăng miếu (1283), viết đôi câu đối “Xã tắc lưỡng hồi lao thạch mã, Sơn hà thiên cổ điện kim âu” (Xã tắc hai phen chồn ngựa đá, Non sông nghìn thuở vững âu vàng). Ngựa đá tượng trưng cho công lao chinh chiến. Ở đây ý nói nhà Nguyễn đầu hàng, ngựa đá không còn việc gì phải trở về.