26/04/2024 18:40Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Ca trù (hát nói); Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 08/04/2006 18:10
Mưỡu:
Gió trăng chứa một thuyền đầy,
Của kho vô tận biết ngày nào vơi?[1]
Nói:
Ông Tô tử[2] qua chơi Xích Bích[3],
Một con thuyền với một túi thơ.
Gió hiu hiu mặt nước như tờ,
Trăng chếch chếch đầu non mới ló.
Thuyền một lá xông ngang gành bạch lộ[4],
Buông chèo hoa len lỏi chốn sơn cương[5].
Ca rằng:
Quế trạo hề lan tương,
Kích không minh hề tố lưu quang.
Diểu diểu hề dư hoài,
Vọng mỹ nhân hề thiên nhất phương.[6]
Người ỷ ca[7] réo rắt khúc cung thương,
Tiếng tiêu lẫn tiếng ca vang đáy nước.
Sực nhớ kẻ quay ngọn giáo vịnh câu thơ thuở trước[8],
Nghĩ sự đời thêm cảm nỗi phù du[9].
Đành hay trời đất dành cho,
Hai kho phong nguyệt nghìn thu hãy còn!
Còn trời, còn nước, còn non.
[1] Lấy ý từ bài Tiền Xích Bích phú của Tô Thức: “Duy giang thượng chi thanh phong, dữ sơn gian chi minh nguyệt, [...] thị tạo vật chi vô tận táng dã, nhi ngô dữ tử chi sở cộng thích” 惟江上之清風，與山間之明月，是造物者之無盡藏也，而吾與子之所共適 (Chỉ có gió mát ở trên sông, trăng sáng ở sườn núi, [...] là kho vô tận của tạo vật mà ta với ngươi cùng thích).
[2] Tô Thức hay Tô Đông Pha đời nhà Tống, một trong bát đại gia của văn chương Trung Quốc, thường hay cùng bạn thả thuyền chơi trên sông Xích Bích. Ông là tác giả của hai bài phú nổi tiếng Tiền và Hậu Xích Bích phú.
[3] Tên khúc sông nay ở huyện Gia Ngư, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc. Xưa vào thời Tam Quốc, tướng Đông Ngô là Chu Du mượn gió do Gia Cát Lượng cầu, dùng hoả công phá tan hơn 80 vạn quân Tào Tháo ở đây. Tương truyền các sườn núi đá ở đây bị lửa đốt nên đỏ rực lên, người đời sau gọi là Xích Bích.
[4] Sương trắng.
[5] Sườn núi.
[6] Chữ Hán: 桂棹兮蘭槳，擊空明兮溯流光，渺渺兮予懷，望美人兮天一方. Nghĩa: Chèo quế sào lan, Đập bóng sáng chèo ngược sóng lên, Nao nao lòng ta, Nhớ mỹ nhân ở một phương trời.
[7] Dựa vào bài hát mà hoạ lại.
[8] Tác giả nhắc chuyện năm xưa trên sông Xích Bích, gặp đêm thu trăng sáng, Tào Tháo uống rượu say rồi cầm giáo ra đứng ở đầu thuyền mà hát; bài hát có ý coi thường thiên hạ.
[9] Loài vật trên mặt nước sớm sinh chiều chết. Sách Trang Tử: “Phù du triêu sinh mộ tử” 蜉蝣朝生暮死.