26/04/2024 09:17Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Cận đại
Đăng bởi tôn tiền tử vào 27/04/2020 23:06
Nguyên tác
述業無他懶且慵，
晏然一室宇寰中。
以應不棄天心後，
何幸無收聖量洪。
才少難分多壘辱，
位卑奚捕四時功。
未忘一點蒼生念，
好向南陽起臥龍。
Phiên âm
Thuật nghiệp vô tha lãn thả dung,
Án nhiên nhất thất vũ hoàn trung.
Dĩ ưng bất khí thiên tâm hậu,
Hà hạnh vô thu thánh lượng hồng.
Tài thiểu nan phân đa luỹ nhục[1],
Vị ty hề bổ tứ thời công[2].
Vị vong nhất điểm thương sinh niệm,
Hảo hướng Nam Dương khởi Ngoạ Long[3].Dịch nghĩa
Công việc trước thuật có gì khác là lười và rỗi,
Được yên ổn trong một ngôi nhà giữa cõi nhân gian.
Đã không nỡ bỏ tấm lòng nhân hậu trời phú,
May sao, lại không nhận lượng rộng rãi của vua ban.
Tài kém không thể chia sẻ nỗi nhục bốn cõi loạn lạc,
Chức quan thấp bổ ích gì cho công việc bốn mùa.
Chưa quên được nỗi niềm với người dân mọn,
Mong muốn rồng nằm trỗi dậy ở đất Nam Dương.Bản dịch của Trần Văn Nhĩ
Trước thuật chẳng qua rỗi với nhàn,
Nhân gian một mái được yên lành.
Vua ban lượng cả may không nhận,
Trời phú tính nhân bỏ chẳng đành.
Nhục nỗi tài hèn khi loạn lạc,
Ích gì chức thấp lúc đương quan.
Nỗi niềm dân mọn sao quên được,
Mong thấy rồng nằm trỗi cõi Nam.
Tuyển từ Yên Đổ tiến sĩ thi tập (VHv.1864).
Chùm 10 bài Nhàn vịnh có lẽ được làm khi Nguyễn Khuyến bị đàn hặc từ Bố chính Quảng Ngãi về giữ chân Toản tu Sử quán, trong đó không giấu giọng mỉa mai, chán chường.
[1] Do câu “Tứ giao đa luỹ thử khanh đại phu chi nhục dã” (Đồn giặc đóng khắp bốn cõi là nỗi nhục của các quan) trong Lễ ký.
[2] Trần Bình làm thừa tướng đời Hán, cho là chức này cốt ở điều hoà âm dương bốn mùa có hiệu quả.
[3] Gia Cát Lượng khi chưa gặp thời, ở ẩn tại Nam Dương, lấy hiệu là Ngoạ Long. Đây ý nói mong được đem tài ra giúp nước.