18/04/2024 05:09Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Lục bát; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 30/06/2005 11:11
Gái họ Vương thân liều dao bén,
Sách mụ Tú mẹo bịp má đào.
(Câu 919-990)
Những là lạ nước, lạ non
920. Lâm Chuy[1] vừa một tháng tròn tới nơi
Xe châu[2] dừng bánh cửa ngoài
Rèm trong đã thấy một người bước ra
Thoạt trông lờn lợt màu da
Ăn gì cao lớn, đẫy đà làm sao?
925. Trước xe lơi lả han chào[3]
Vâng lời, nàng mới bước vào tận nơi
Bên thì mấy ả mày ngài[4]
Bên thì ngồi bốn năm người làng chơi
Giữa thì hương lửa hẳn hoi
930. Trên treo một tượng[5] trắng đôi lông mày
Lầu xanh quen thói xưa nay
Nghề này thì lấy ông này tiên sư[6]
Hương hoa hôm sớm phụng thờ
Cô nào xấu vía, có thưa mối hàng
935. Cởi xiêm, lột áo chán chường
Trước thần, sẽ nguyện mảnh hương lầm rầm
Đổi hoa[7] lót xuống chiếu nằm
Bướm ong bay lại ầm ầm tứ vi[8]
Kiều còn ngơ ngẩn biết gì,
940. Cứ lời lạy xuống, mụ thì khấn ngay:
Cửa hàng buôn bán cho may
Đêm đêm hàn thực[9], ngày ngày nguyên tiêu[10]
Muôn nghìn người thấy cũng yêu
Xôn xao anh yến, dập dìu trúc mai
945. Tin nhạn[11] vẩn lá thư bài
Đưa người cửa trước, rước người cửa sau!
Lạ tai nghe chửa biết đâu
Xem tình ra cũng những màu dở dang
Lễ xong hương hoả gia đường[12]
950. Tú Bà vắt nóc lên giường ngồi ngay
Dạy rằng: Con lạy mẹ đây,
Lạy rồi sang lạy cậu mày[13] bên kia.
Nàng rằng: Phải bước lưu ly,
Phận hèn vâng đã cam bề tiểu tinh[14]
955. Điều đâu lấy yến làm anh
Ngây thơ chẳng biết là danh phận gì?
Đủ điều nạp thái vu quy;
Đã khi chung chạ, lại khi đứng ngồi
Giờ ra thay bậc đổi ngôi
960. Dám xin gửi lại một lời cho minh.
Mụ nghe nàng nói hay tình
Bấy giờ mới nổi tam bành[15] mụ lên:
Này này sự đã quả nhiên
Thôi đà cướp sống chồng min[16] đi rồi!
965. Bảo rằng: Đi dạo lấy người
Đem về rước khách kiếm lời mà ăn
Tuồng vô nghĩa, ở bất nhân
Buồn mình trước đã tần mần thử chơi
Màu hồ đã mất đi rồi
970. Thôi thôi vốn liếng đi đời nhà ma!
Con kia đã bán cho ta
Nhập gia phải cứ phép nhà tao đây
Lão kia có giở bài bây,
Chẳng văng vào mặt mà mày lại nghe?
975. Cớ sao chịu tốt một bề
Gái tơ mà đã ngứa nghề sớm sao!
Phải làm cho biết phép tao!
Chập bì tiên[17], rắp sấn vào ra tay
Nàng rằng: Trời thẳm đất dày
980. Thân này đã bỏ những ngày ra đi!
Thôi thì thôi có tiếc gì!
Sẵn dao tay áo, tức thì giơ ra
Sợ gan, nát ngọc liều hoa
Mụ còn trông mặt, nàng đà quá tay
985. Thương ôi, tài sắc bậc này
Một dao oan nghiệt, dứt dây phong trần[18]!
Nỗi oan vỡ lở xa gần
Trong nhà người chật một lầu như nêm
Nàng thì bằn bặt giấc tiên
990. Mụ thì cầm cập, mặt nhìn hồn bay
[1] Tên huyện, thuộc tỉnh Sơn Đông.
[2] Xe có rèm hạt châu, thứ xe phụ nữ ngồi.
[3] Thăm chào, hỏi han.
[4] Tức mấy ả gái điếm.
[5] Bức tranh vẽ. Tượng trắng đôi lông mày tức tranh thần Bạch Mi.
[6] Tổ sư, ông tổ sáng lập ra một nghề. Chữ dùng hàm ý mỉa mai.
[7] Như nói thải hoa, tức như lấy hoa mới để thờ, thải hoa cũ lót xuống dưới chiếu để nằm.
[8] Bốn phía xung quanh.
[9] Ăn lạnh, ăn đồ nguội. Giới Tử Thôi giúp Tấn Văn Công khôi phục lại ngôi vua, nhưng lúc ân thưởng triều thần. Văn Công lại quên mất Tử Thôi. Tử Thôi bất bình trốn vào núi ở ẩn. Đến lúc Văn Công nghĩ lại, muốn vời Tử Thôi, nhưng Tử Thôi quyết chí ở ẩn, Văn Công ra lệnh đốt rừng Tử Thôi quyết tâm chịu chết cháy ở trong núi. Văn Công hối hận vô cùng ra lệnh hàng năm đúng ngày Tử Thôi chết, cấm không được đốt lửa. Do đó mà có tục hàn thực, cứ trước tiết thanh minh hai ngày (có sách chép một ngày) người ta cấm đốt lửa, ăn đồ nguội, và tổ chức nhiều cuộc vui đá cầu, đánh đu, chọi gà, kết xe hoa đi dong chơi.
[10] Đêm tiết thượng nguyên, tức đêm ngày rằm tháng riêng đầu năm. Đây Tú bà khấn thần phù hộ cho cửa hàng lầu xanh của mụ, ngày lại đêm, lúc nào khách chơi cũng ra vào đông đúc, tấp nập như những ngày hội hàn thực nguyên tiêu.
[11] Tô Vũ người đời Hán đi sứ sang Hung nô không chịu khuất phục, bị chúa Hưng Nô đầy lên Bắc Hải chăn dê, nhà Hán hỏi thì bảo là chết rồi, sau sứ Hán phải nói thác là vua Hán săn được con chim nhạn ở vườn thượng lâm chân nó có buộc một bức thư lụa của Tồ Vũ gửi về, khi ấy Hưng Nô mới chịu trả lại Tô Vũ cho nhà Hán. Do đó, người ta thường nói “tin nhạn” để chỉ tin thư. ở đây, tác giả dùng như nghĩa “tin tức” đơn thuần.
[12] Bốn chữ này nguyên chỉ nhà hay bàn thờ cúng gia tiên, đây tác giả dùng chỉ bàn thờ thần Bạch Mi.
[13] Tức cha mày, chỉ Mã Giám sinh, Tú Bà bắt Kiều lạy nhận mụ là mẹ nuôi. Mã Giám sinh là cha nuôi.
[14] Sao nhỏ, chỉ vợ lẽ.
[15] Theo sách Đạo giáo, trong người ta có ba thần thi: Thượng Thi, tên Bành Chất, ở bụng; Hạ Thi, tên Bành Kiệu, ở chân; thường làm hại người. Do đó, người ta cho rằng những sự hung ác giận dữ của người là do thần Tam Thi hay Tam Bành làm ra, và thường dùng chữ tam bành để chỉ cơn tức giận.
[16] Ta, tao (tiếng cổ).
[17] Cái roi bằng da.
[18] Cõi đời gió bụi. Ý nói một nhát dao oan nghiệt cắt đứt quan hệ với cuộc đời phong trần tức là chết.