28/03/2024 20:05Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới

Trĩ Sơn cô tháp
峙山孤塔

Tác giả: Nguyễn Văn Siêu - 阮文超

Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi hảo liễu vào 28/12/2014 22:28

 

Nguyên tác

豈是當年恩愛多,
佳城穩築碧岩阿。
故宮夢短依菩薩,
明月山空照綺羅。
一帶雲煙長擁護,
百年風雨幾消蘑。
明妃去後成陵谷,
濯濯能無怨斧柯。

Phiên âm

Khởi thị đương niên ân ái đa,
Giai thành ổn trúc bích nham a.
Cố cung mộng đoản y Bồ Tát,
Minh nguyệt sơn không chiếu ỷ la.
Nhất đới vân yên trường ủng hộ,
Bách niên phong vũ kỷ tiêu ma.
Minh Phi[1] khứ hậu thành lăng cốc,
Trạc trạc năng vô oán phủ kha[2].

Dịch nghĩa

Há phải hồi ấy ái ân đằm thắm mặn mà,
Cớ sao lại có cái thành đẹp ấy xây dựng trên ngọn núi này?
Nơi cung xưa giật mình tỉnh mộng, lại thấy mình đương nương bóng Bồ Đề.
Bóng trăng sáng luống soi gì trên thân phận gấm hoa?
Một giải mây ráng thường che chở xung quanh.
Trăm năm mưa gió đã hao mòn đi hết mấy phần?
Sau lúc Minh Phi đi rồi thì cái tháp mĩ miều này hoá ra nơi hang gió,
Nếu mà hồn có linh thiêng thì đâu khỏi oán giận người mai mối?

Bản dịch của Nguyễn Văn Đề

Có phải xưa kia quá đắm say,
Mà nay dựng tháp để tình hoài?
Cung xưa cảnh Phật không lưu luyến,
Trăng sáng lụa là mãi chiếu soi.
Một giải ráng mây luôn ấp ủ,
Trăm năm mưa gió đã pha phôi!
Minh Phi đi biệt, non hoang vắng.
Hồn có oán hờn kẻ mối mai?
Lời tự: “Trịnh dĩ thử sơn vi linh tương vô tự cung nhân lập tháp áp chi” 鄭以此山為靈將無嗣宮人立塔壓之 (Chúa Trịnh cho núi này là linh địa nên đưa một nàng cung phi vô tự ra chôn ở đấy, dựng tháp để yểm trừ, nên dựng tháp này).

Bản của Đẩu Tiếp Nguyễn Văn Đề chép đề là Phật Tích cô tháp, bản khảo cổ ghi là Trĩ Sơn. Chùa Phật Tích 佛跡 còn gọi là chùa Vạn Phúc 萬福, là một ngôi chùa nằm ở sườn phía nam núi Phật Tích (còn gọi núi Lạn Kha, non Tiên), xã Phật Tích, huyện Tiên Du, tỉnh Bắc Ninh. Trong chùa có tượng đức Phật bằng đá thời nhà Lý lớn nhất Việt Nam. Vào thời nhà Lê, năm Chính Hoà thứ 7 (1686) đời Lê Hy Tông, chùa được xây dựng lại với quy mô rất lớn, có giá trị nghệ thuật cao và đổi tên là Vạn Phúc. Người có công trong việc xây dựng này là bà chúa Trần Ngọc Am - đệ nhất cung tần của chúa Thanh Đô Vương Trịnh Tráng, khi bà đã rời phủ chúa về tu ở chùa này. Bia đá còn ghi lại cảnh chùa thật huy hoàng. Đời vua Lê Hiển Tông (1740-1786), một đại yến hội đã được mở ở đây. Nhưng rồi vẻ huy hoàng và sự thịnh vượng của chùa Phật Tích cũng chỉ tồn tại sau đó được gần 300 năm. Chùa đã bị quân đội Pháp đốt cháy hoàn toàn vào năm 1947.

[1] Tức Chiêu Quân cống Hồ. Bản khảo cổ ghi là Chiêu Dương 昭陽.
[2] Kinh thi: “Phạt kha như hà, Phỉ phủ phất khắc; Thủ thê như hà, Phi môi bất đắc” 伐柯如何,匪斧弗克;取妻如何,匪媒不得 (Chặt cây thế nào? Không búa không được; Lấy vợ thế nào? Không mối không xong). Vì thế nên đời sau gọi sự làm mối là “chấp kha”. Trong bài thơ này nói cung phi trách mối mai làm lỡ duyên mình.

In từ trang: https://www.thivien.net/ » Nguyễn Văn Siêu » Trĩ Sơn cô tháp