25/04/2024 08:28Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Nguyễn
Đăng bởi Vanachi vào 18/08/2005 15:23
Nguyên tác
尋常一飯報千金，
五載君臣分誼深。
推食解衣難背德，
藏弓烹狗亦甘心。
百蠻谿峒留苗裔，
兩漢山河變古今。
惆悵江頭思往事，
斷雲衰草滿淮陰。
Phiên âm
Tầm thường nhất phạn báo thiên câm (kim)[1],
Ngũ tải quân thần phận nghị thâm.
Thôi thực giải y nan bội đức[2],
Tàng cung phanh cẩu diệc cam tâm[3].
Bách man khê động lưu miêu duệ[4],
Lưỡng Hán sơn hà biến cổ câm (kim).
Trù trướng giang đầu tư vãng sự,
Đoạn vân suy thảo mãn Hoài Âm.Dịch nghĩa
Được cho một bữa cơm thường, đền ơn ngàn vàng
Năm năm trời, tình nghĩa vua tôi thật thắm thiết
Ơn đức nhường cơm sẻ áo thật khó quên
Dù chịu nạn “cất cung giết chó” cũng cam lòng
Trong khe động đất Bách Man còn để lại dòng giống
Núi sông hai nhà Hán thay đổi theo thời gian
Qua bến sông, ngậm ngùi nhớ chuyện cũ
Mây rời rạc, cỏ úa tàn tràn đầy đất Hoài ÂmBản dịch của Đặng Thế Kiệt
Bát cơm Phiếu Mẫu trả nghìn vàng
Thắm thiết vua tôi nghĩa nặng mang
"Sẻ áo nhường cơm" thêm cảm đức
"Giấu cung giết chó" cũng cam lòng
Đất Man khe động còn con cháu
Nhà Hán cơ đồ đâu bóng vang
Bến nước ngậm ngùi ôn chuyện cũ
Rạc rời mây cỏ úa Hoài Âm.
Hoài Âm hầu tức Hàn Tín 韓信 đời Hán. Ông người đất Hoài Âm, nhờ Tiêu Hà tiến cử, được phong đại tướng, trong năm năm giúp Hán Cao tổ lập được nhiều công trạng, được phong Tề vương, sau đổi thành Sở vương. Về sau có người tố cáo oan cho ông là mưu phản, Hán Cao tổ giả vờ đi chơi đất Vân Mộng, bắt về giáng làm Hoài Âm Hầu. Sau bị Lã Hậu giết ba họ.
[1] Hồi trẻ, Hàn Tín nhà nghèo, gặp bà Xiếu Mẫu cho ăn một bữa cơm. Lúc làm Sở vương, Tín vời Xiếu Mẫu đến trả ơn nghìn vàng.
[2] Nhắc lại câu nói của Hàn Tín: “Vua Hán trao ấn thượng tướng cho ta, cấp cho mấy vạn quân, cởi áo cho mặc, nhường cơm cho ăn, ta nói điều gì vua đều nghe, bàn kế gì vua đều dùng, nên ta mới được như thế này”.
[3] Đây là thủ đoạn của các ông vua gian hùng đời phong kiến. Đánh bại địch rồi thì giết các công thần, sợ họ cướp mất ngôi vua, cũng như săn được mồi rồi thì cất cung giết chó, không dùng nữa.
[4] Tương truyền khi Hàn Tín bị nạn, hai người bạn là Tiêu Hà và Khoái Triệt giấu nàng hầu của Tín đã có mang vào trong rừng núi phương nam, nên sau này họ Hàn mới còn nòi giống.