19/04/2024 08:26Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi tôn tiền tử vào 26/03/2022 22:31
Nguyên tác
勁節奇姿傲雪霜，
四時不改些清光。
亭亭玉樹千般綠，
簇簇金花十里香。
高對王宗三種異，
榮聯竇老五枝芳。
欲知仙友清奇處，
好倩騷人爲發揚。
Phiên âm
Kình tiết kỳ tư ngạo tuyết sương,
Tứ thời bất cải tá thanh quang.
Đình đình ngọc thụ thiên bàn lục,
Thốc thốc kim hoa thập lý hương.
Cao đối Vương tông[1] tam chủng dị,
Vinh liên Đậu lão[2] ngũ chi phương.
Dục tri tiên hữu thanh kỳ xứ,
Hảo thiến tao nhân vị phát dương.Dịch nghĩa
Lóng đốt chắc, dáng đứng lạ như khinh thường sương tuyết,
Cái vẻ thanh ấy suốt bốn mùa không đổi.
Sừng sững cây như ngọc, ngàn lá biếc,
Chi chít hoa vàng mười dặm vẫn còn thơm.
Tầm cao kém gì ba cây lạ của họ Vương,
Tươi tốt như năm cành thơm của họ Đậu.
Cũng muốn biết chỗ thanh kỳ của bạn tiên,
Giao hảo với các tao nhân cùng phát dương lên.Bản dịch của Phạm Thuý Lan
Đốt chắc coi khinh cả tuyết sương,
Thanh thanh dáng vẻ tháng năm trường.
Cao cao thân ngọc trùm xanh lá,
Chi chít hoa vàng toả ngát hương.
Tươi tốt năm cành như họ Đậu,
Lừng danh ba nhánh tựa nhà Vương.
Muốn tìm đến xứ tiên là bạn,
Gặp gỡ tao nhân để tỏ tường.
[1] Thời Tống có Vương Hựu trồng ba cây hoè trước sân. Có người hỏi: sao chỉ trồng ba không trồng bốn hoặc hai. Vương Hựu đáp: Ba cây là tam công, ta ước ao con cháu ta sẽ hơn ta, làm đến chức tam công. Quả thật sau đó, con ông là Vương Đán làm đến chức Tể tướng, thiên hạ cho là nghiệm. Từ đó trong dân gian lưu truyền từ “hoè quế” để chỉ cho việc con cháu hiển đạt.
[2] Đây liên hệ chuyện xưa có Đậu Vũ Quân thời Tống sinh năm con trai, được ông dạy chu đáo theo phương pháp “trọng nghĩa vô tà” gọi là “nghĩa phương”. Do đó năm con trai họ Đậu có đạo đức tốt, đều đỗ tiến sĩ. Khi năm con trai thi đỗ vinh quy bái tổ, người ta gọi là “ngũ quế” (năm cành quế) để khen ngợi. Sách của Vương Ứng Lân có câu: “Đậu Yên Sơn hữu nghĩa phương, giáo ngũ tử danh câu dương” (Khen họ Đậu ở Yên Sơn có cách dạy, dạy năm con đều nổi tiếng).