11/05/2024 23:29Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn bát cú; Nước: Việt Nam; Thời kỳ: Hậu Lê, Mạc, Trịnh-Nguyễn
Đăng bởi hongha83 vào 06/08/2023 16:38
Nguyên tác
不為貧無苜蓿盤，
眼昏耳瞶講論難。
八年尸素憂慚集，
千古師生道義看。
槐巿曉風吹別袂，
柳街臘雪上歸鞍。
他年若訪幽居處，
貝水蕭蕭竹萬竿。
Phiên âm
Bất vị bần vô mục túc[1] bàn,
Nhãn hôn nhĩ quý giảng luân nan.
Bát niên thi tố[2] ưu tàm tập,
Thiên cổ sư sinh đạo nghĩa khan.
Hoè thị[3] hiểu phong xuy biệt duệ,
Liễu Nhai[4] lạp tuyết thượng quy an.
Tha niên nhược phỏng u cư xứ,
Bối Thuỷ[5] tiêu tiêu trúc vạn can.Dịch nghĩa
Chẳng vì nghèo mà bữa ăn không có rau mục túc
Tôi nay mắt mờ tai nặng, việc giảng sách bình văn cũng khó khăn
Tập trung nỗi hổ thẹn lo lắng đã tám năm giữ chức làm vì để ăn hại
Cũng để xem cái đạo nghĩa muôn đời của thầy trò mà thôi
Chia tay khi gió ban mai thổi ở chợ Hoè
Lên yên ngựa về quê khi tuyết tháng Chạp đã rơi ở Liễu Nhai
Dịp nào đó có đến thăm nơi ở ẩn của tôi
Thì đến làng Bối Thuỷ nơi có hàng vạn cây tre vi vu thổi.Bản dịch của Nguyễn Hữu Thăng
Chẳng vì nghèo khó thiếu rau xơ
Khó giảng vì tai nặng mắt mờ
Vẫn thẹn tám năm hoài chức tước
Chỉ xem thiên cổ nặng thầy trò
Gió sang Hoè Thị người từ giã
Tuyết đọng Liễu Nhai ngựa đứng chờ
Có dịp về thăm nơi ẩn dật
Tre ngàn Bối Thuỷ tiếng vi vu.
Giám sinh là học trò ở Quốc Tử Giám.
[1] Tên một thứ rau trồng để ăn.
[2] Do thành ngữ “thi vị tố xan” 尸位素餐 (chịu trách nhiệm chính của công việc mà chẳng làm nghiêm túc, tiền lương cho viên chức chính phủ, ăn không bổng lộc của quốc gia). Thành ngữ này xuất xứ trong Chu Vân truyện 朱雲傳 của sách Hán thư 漢書, có đoạn trích: “Kim triêu đình đại thần, thượng bất năng khuông chủ, hạ vong dĩ ích dân, giai thi vị tố xan” 今朝廷大臣，上不能匡主，下亡以益民，皆屍位素餐 (Nay đại thần triều đình, trên không có khả năng giúp vua, dưới lơ là lợi ích của dân, đều là kẻ ngồi không ăn lộc).
[3] Chợ Hoè, nay là phố Hoè Nhai, Hà Nội.
[4] Nay là phố Liễu Giai, Hà Nội.
[5] Nay là xã Bối Khê, huyện Thường Tín, Hà Nội.