18/04/2024 16:38Thi Viện - Kho tàng thi ca Việt Nam và thế giới
Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt; Nước: Trung Quốc; Thời kỳ: Bắc Tống, Liêu
Đăng bởi Tiêu Phong Lãn Tử vào 05/02/2012 05:30
Nguyên tác
百戰疲勞壯士哀，
中原一敗勢難回。
江東子弟今雖在，
肯為君王卷土來。
Phiên âm
Bách chiến bì lao tráng sĩ ai,
Trung Nguyên nhất bại thế nan hồi.
Giang Đông[1] tử đệ kim tuy tại,
Khẳng vị quân vương quyển thổ lai[2].Dịch nghĩa
Trải qua trăm trận mệt nhọc, tướng sĩ đau buồn
Thua một trận tại Trung Nguyên, đại thế khó lấy lại
Con cháu Giang Đông nếu như ngày nay vẫn còn đó
Nhất định sẽ vì quân vương mà trở lạiBản dịch của Tiêu Phong Lãn Tử
Trăm trận mệt nhọc tướng rã rời
Đại bại Trung Nguyên khó vãn hồi
Con cháu Giang Đông nay còn đó
Nguyện vì quân vương trở lại thôi
Bài này tuyển từ Lâm Xuyên Vương tiên sinh Kinh công văn tập quyển 67, bản Gia tĩnh nhà Minh. Ô Giang đình là nơi Hạng Vũ thua trận tự sát, nay thuộc trấn Ô Giang, huyện Hoà, An Huy. Theo Sử ký, Hạng Vũ bản kỷ, quân Hạng Vũ thua ở Cai Hạ, vượt vòng vây đến Ô Giang, chỉ còn hai mươi quân kỵ đi theo. Đình trưởng Ô Giang cắm thuyền đợi, muốn chở Hạng Vũ qua sông và khuyên ông tập hợp con em Giang Đông cuốn đất lại sang. Hạng tự thấy thẹn với phụ lão Giang Đông, không qua sông, ra sức đánh rồi tự vẫn. Việc này được người sau khen, cho đây là biểu hiện khí khái của anh hùng. Nhưng theo tác giả lại khác và chỉ ra tuy Hạng thân trải trăm trận, song chỉ một trận thua ở Cai Hạ thì cục diện diệt vong đã không thể cứu vãn. Dẫu Hạng có qua Ô Giang, toan từ Giang Đông tái khởi, quyết là không thể được vì tình thế đã khác với thuở ban đầu nhất hô bá ứng để lật đổ bạo chính của nhà Tần. Tác giả rõ ràng tiến một bước sâu hơn người trước, có một nhận thức nhất định về mối quan hệ giữa thời thế với anh hùng.
[1] Chỉ vùng Giang Nam, phía nam sông Dương Tử, nơi Hạng Vũ khởi binh.
[2] Tức “quyển thổ trùng lai” 卷土重來, cuốn đất về lại, đây chỉ việc sau khi thua trận, lui binh cố thủ, tăng cường lực lượng và trở lại đánh tiếp. Thơ Đỗ Mục: “Giang Đông tử đệ đa tài tuấn, Quyển thổ trùng lai vị khả tri” 江東子弟多才俊，卷土重來未可知.