Hồi 17

[1] Cây lâu năm.
[2] Núi giả và hồ đào ra để làm cảnh.
[3] Tang tảng sáng.
[4] Năm vật cúng Phật, tức hương, hoa, đăng, trà, quả.
[5] Ba lễ “quy y” tức quy y phật, quy y pháp, quy y tăng, nghĩa là đem cả tâm và thân mà theo đạo Phật.
[6] Năm điều răn, tức là răn sát sinh, răn ăn rộm, răn tà dâm, răn nói càn, răn uống rượu.
[7] Ra khỏi nhà tức đi tu.
[8] Thanh y, áo các hầu gái mặc.
[9] Áo nhà sư mặc.
[10] Tên đặt theo tập tục tôn giáo. Trạc Tuyền là pháp danh do Hoạn Thư đặt cho Kiều.
[11] Tên hai người đầy tớ gái do Hoạn Thư sai đến Quan Âm các ở với Kiều để giúp việc hương đèn.
[12] Do chữ tư trúc lâm, chỗ ở của Phật Quan Âm Bồ Tát.
[13] Do chữ hồng trần, tức cõi trần tục, cõi đời.
[14] Duyên vợ chồng, ở đây chỉ duyên phận giữa Kiều và Thúc Sinh.
[15] Chữ viết tay.
[16] Hương lòng. Nén hương dân lên do tấm lòng thành kính.
[17] Do chữ “dương chi thuỷ”. Theo sách Phật thì Phật Quan Âm có cành dương liễu và bình nước cam lộ, khi muốn cứu ai thì lấy cành dương liễu dúng nước trong bình mà rảy vào người ấy. Ở đây giọt nước cành dương dùng để chỉ phép màu nhiệm của Phật.
[18] Do chữ tâm hoả, chỉ mọi thứ dục vòng do lòng người sinh ra.
[19] Duyên nợ ở cõi trần.
[20] Cái gác viết kinh, chỉ chỗ ở của Kiều.
[21] Tức thư viện, phòng đọc sách, chỉ chỗ ở của Thúc Sinh.
[22] Hỏi thăm sức khoẻ.
[23] Do chữ thanh sam, chỉ thứ áo xanh mà các nhà nho sĩ xưa thường mặc.
[24] Ý nói Kiều như “ngọc trắng” mà bị cát vùi dập.
[25] Nhà tổ tông. ở đây dùng với nghĩa nối dõi tông đường. Ý nói Thúc Sinh nghĩ mình chưa có con trai để nối dõi tông đường.
[26] Cơn mưa to gió lớn. ở đây chỉ sự giận giữ ghê gớm của Hoạn Thư.
[27] Phép viết chữ.
[28] Do chữ “Lan đình thiếp” là bản bút tích rất tốt của nhà văn Vương Hy Chi, đời Tần.
[29] Nước trà của nhà chùa.
[30] Gỗ cây mai già dùng để nấu làm nước uống, sắc nước đỏ hồng, nên gọi là hồng mai.
[31] Nhà đọc sách, cũng như thư viện.
[32] Chữ Hán là thúc thủ. Đặt hai chữ “bó tay” sau chữ “Thúc” là một cách chơi chữ của tác giả.
[33] Ở đây lại có nghĩa là nói năng, làm ầm ĩ lên.
[34] Cổ nhân có câu: “Nộ giả thường tình, tiếu giả bất khả trắc” (Giận dữ là thói thường, cười thì không thể lường được). Câu này dùng ý ấy.
[35] Câu này ý nói bị giam giữ ở đây lâu, thế nào cũng có ngày mình bị hành hạ điêu đứng hơn, hoặc bị trừ khử.
[36] Câu này ý nói Thuý Kiều nghĩ thân phận của mình như cánh bèo trên mặt nước, ở đâu thì cũng là lênh đênh cả, không còn quản gì.
[37] Vàng bạc, chỉ các đồ thờ như chuông, khánh đúc bằng vàng bạc.